Cái chết của Osama bin Laden đưa phó lãnh tụ al-Qaida ra trước ánh đèn sân khấu với nhiều trông đợi sẽ thay thế cho người mới chết.
Ayman al-Zawahiri, một công dân Ai Cập, có thể sắp trở thành người bị thế giới truy lùng gắt gao nhất.
Đã từ lâu, những người trong cuộc vẫn nghĩ Zawahiri là nhân vật chính, soạn ra chiến lược và tổ chức điều hành, giúp duy trì được hầu như toàn bộ mạng lưới khủng bố sau khi họ bị đẩy ra khỏi các căn cứ ở Afghanistan năm 2001.
Trong khi đó, Osama bin Laden được xem là người có sức thu hút đối với những người muốn gia nhập hoặc ủng hộ tài chính cho al-Qaida.
Năm nay 59 tuổi, Zawahiri là một chuyên gia phẫu thuật, chào đời tại Cairo trong một gia đình có nhiều bác sĩ và nhà khoa bảng. Ngay từ khi còn là một thiếu niên ông đã can dự vào sinh hoạt của phe Hồi giáo cực đoan. Trong thời gian học bác sĩ ông đã tiếp tay lập ra cánh Ai Cập của nhóm thánh chiến Hồi giáo.
Zawahiri du hành sang Pakistan lần đầu vào năm 1980, làm cho hội Trăng Lưỡi Liềm Đỏ tại thành phố Peshawar để chữa trị cho những người bị thương được đưa từ Afghanistan sang, trong thời gian Liên-xô chiếm đóng Afghanistan. Cùng năm đó, ông sang Afghanistan mấy lần.
Nhà chức trách Ai Cập sau đó bỏ tù ông 3 năm trong chiến dịch truy quét các nhóm cực đoan có liên hệ đến vụ ám sát Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat.
Sau khi ra tù năm 1984, Zawahiri trở lại Peshawar để giúp phong trào kháng chiến Afghanistan chống lại người Xô-viết, dịp này ông kết thân với Osama bin Laden trong tư cách là bác sĩ riêng.
Năm 1998, Zawahiri lập một liên minh với Osama bin Laden và trở thành phó lãnh tụ của tổ chức và theo tin của Hoa Kỳ, Zawahiri là người chủ mưu đánh bom hai đại sứ quán Mỹ Kenya và Tanzania năm đó.
Zawahiri cũng được xem là người đóng vai trò lớn trong vụ khủng bố 11 tháng 9 năm 2001 tại Hoa Kỳ. Từ Afghanistan, phe al-Qaida nhận mình là thủ phạm.
Vì lý do đó, vài tuần lễ sau Hoa Kỳ đã tấn công Afghanistan đang do phe Taliban lãnh đạo, sau khi phe này không chịu giao nạp các thủ lĩnh của al-Qaida.
Cùng với sự sụp đổ của chế độ Taliban, Zawahiri đã bỏ trốn đi nơi khác chung với Osama bin Laden.
Tháng 12 năm 2001, một cuộc không kích của Hoa Kỳ tại tỉnh Kandahar của Afghanistan giết chết bà vợ của Zawahiri và ít nhất hai người con của ông.
Zawahiri tiến hành xây dựng lại al-Qaida trong khu vực biên giới Afghanistan và Pakistan, một khu vực được xem là vô luật pháp.
Từ khu vực này, Zawahiri trở thành một khuôn mặt mới của al-Qaida, tung ra các video và băng ghi âm những lời lẽ và hình ảnh chế nhạo Hoa Kỳ, trong lúc hình ảnh Osama bin Laden bắt đầu mờ nhạt.
Trong vài video, khán giả nhìn thấy Zawahiri đóng vai chính, vừa nói vừa chỉ chỏ ngón tay trước khuôn mặt có bộ râu rậm và cặp kính có gọng dầy cộm.
Tháng giêng 2006, Zawahiri thoát chết trong một vụ không kích của Hoa Kỳ tại một khu vực bộ tộc của Pakistan mà chủ đích nhắm vào ông.
Hoa Kỳ treo giải thưởng 25 triệu đôla cho những ai cung cấp thông tin giúp bắt được hoặc kết tội Zawahiri.
