Vào khoảng đầu năm ngoái tôi nhớ là tôi có viết một bài viết khá dài mang tựa đề là ‘Anh & Pháp’ được đăng trên chương trình Việt Ngữ của Đài BBC. Trong bài ấy, tôi có nhắc lại chuyện tôi và một số bạn học ở Oxford đã từng có lần bàn cãi về chế độ thực dân và tự hỏi rằng nếu như một nước nhược tiểu phải chịu đô hộ trong một thời gian dài trước khi dành được độc lập thì giữa Anh và Pháp, chúng ta nên chọn nước nào?
Rõ là một câu hỏi ngu xuẩn vì có mấy ai thích bị đô hộ, có phải không? Nhưng tôi vẫn còn nhớ rất rõ là sau khi vấn đề được đưa ra, chẳng mấy chốc ai cũng đã tìm được giải đáp cho riêng mình.
Các bạn có biết câu trả lời là gì không?
Nước Anh là nước bạn nên chọn nếu phải bị đô hộ.
Tại sao thế?
Xin thưa là vì sau khi họ bị đuổi đi hay đồng ý trả lại độc lập cho người bản xứ, ít nhất ra họ cũng để lại một tí di sản cơ bản về cơ cấu chính quyền mà nhờ vào đó những thuộc địa cũ của họ có thể nương vào để phát triển. Đặc biệt là tinh thần tôn trọng pháp luật, phân quyền tam lập giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Không như ánh sáng văn minh của Pháp Quốc chỉ thường để lại một số kiến trúc nhà cửa đồ sộ, những bản tình ca da diết đến não lòng và công thức làm sao để có thể nướng những ổ bánh mì mà khó có ai đủ sức từ chối.
Thế là hết.
Không tin các bạn thử so sánh hai danh sách dưới đây xem nhận định này có chính xác không nhé?
Những nước từng bị Anh đô hộ: Mỹ, Canada, Úc, Ấn Độ, Malaysia, Singapore, Hồng Kông, Nam Phi, etc.
Và đây là những nước từng bị Pháp đô hộ: Kampuchea, Lào, Việt Nam và khá nhiều quốc gia ở Phi Châu.
Chỉ cần liệt kê bấy nhiêu quốc gia cùng với sự hiểu biết của chính bạn về những quốc gia này thì có lẽ không cần ai thuyết phục các bạn cũng đã tìm được câu trả lời như chúng tôi, có đúng không?
Nhưng mà thôi. Đấy là chuyện của quá khứ và thật ra mà nói thì đấy cũng chỉ là một câu hỏi mang tính giả thuyết nhiều hơn là hiện thực.
Thế nhưng riêng câu hỏi này mang tính cách thời đại hiện nay là nếu như phải chọn giữa Mỹ và Trung Quốc, quốc gia nào bạn thích bị đô hộ hơn thì bạn nghĩ sao?
Hoặc để làm khó bạn hơn câu hỏi sẽ là nếu như trên thế giới này chỉ có thể có một siêu cường thì giữa Mỹ và Trung Quốc bạn chọn ai?
