WASHINGTON —
Các chuyên gia phân tích cảnh báo rằng việc chính phủ Iraq mất thành phố lớn thứ nhì là Mosul về tay một chi nhánh của al-Qaida đề ra một mối đe dọa không riêng cho Iraq mà cho cả vùng Trung Ðông rộng lớn hơn. Các giới chức Hoa Kỳ thừa nhận có một sự sa sút nghiêm trọng trong tình hình an ninh và kêu gọi chính phủ ở Baghdad do phe Shia chế ngự nên tiếp xúc với các khối dân thiểu số bất mãn.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Josh Earnest hôm qua lên án điều ông gọi là “cuộc xâm lấn ở Mosul” của tổ chức Quốc gia Hồi giáo Iraq và Cận Ðông” hay ISIL. Ông nói vụ này đã gây ra sự sa sút nghiêm trọng trong tình hình an ninh ở Tỉnh Nineveh với khối dân đa số người Sunni của Iraq.
“Tình hình cực kỳ nghiêm trọng và các giới chức Hoa Kỳ ở cả Washington lẫn Baghdad đều đang theo dõi sát các diễn biến với sự phối hợp của chính phủ ở Iraq. Hoa Kỳ sẽ tiếp tục sát cánh cùng nhân dân Iraq và cung cấp mọi sự hỗ trợ cần thiết và thích đáng cho chính phủ Iraq theo thỏa thuận khung chiến lược để hỗ trợ cho Iraq trong cuộc chiến chung chống lại mối đe dọa mà ISIL đề ra cho Iraq và khu vực rộng lớn hơn.”
Ông Earnest nói Washington đang cung cấp phi đạn Hellfire, hàng triệu băng đạn cho vũ khí nhỏ, hàng ngàn băng đạn pháo, các hỏa tiễn phóng đi từ trực thăng cơ, súng đại bác, lựu đạn, hỏa châu, súng bắn tỉa, súng trường M16, M4 cho các giới chức an ninh Iraq.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc cũng kêu gọi Thủ tướng Nouri al-Maliki và chính phủ co người Shia lãnh đạo phải làm nhiều hơn nữa để giải quyết điều ông gọi là 'các vấn đề còn tồn đọng để thỏa mãn các nhu cần của tất cả dân chúng Iraq', một quan điểm được phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, đề đốc John Kirby lập lại hôm qua:
“Vấn đề này phải do lực lượng an ninh Iraq và chính phủ Iraq xử lý. Chúng ta làm những gì có thể được thông qua mối quan hệ bình thường giữa quân đội hai bên, và chúng ta chắc chắn đã khẳng định rõ là chúng ta khuyến khích Thủ tướng Maliki tiếp tục làm việc với giới lãnh đạo các bộ tộc trong khu vực qua thông qua một đường lối rộng rãi hơn để đối phó với mối đe dọa của các phần tử cực đoan trong nước.”
Hồi đầu năm nay, ISIL đã chiếm một thành phố khác của Iraq là Fallujah, và lực lượng chính phủ đã không lấy lại được sau nhiều tháng giao tranh. Về phía tây Mosul, các phần tử chủ chiến đã chiếm quyền kiểm soát nhiều phần ở miền đông Syria trong cuộc chiến đấu chống lại Tổng thống Bashar al-Assad.
Chuyên gia phân tích của Công ty RAND, ông Ben Connable cho rằng các phần tử nổi dậy đang tìm cách thiết lập một quốc gia Hồi giáo với các khu vực mà họ nắm quyền kiểm soát ở miền đông và miền tây Syria.
“Mục tiêu của họ dường như là chiếm đóng tất cả các tỉnh của người Sunni ở Iraq, ít nhất là để khởi đầu, và rồi theo tôi chúng ta có thể trông đợi một sức ép nào đó sau đó nhắm vào Baghdad.”
Ông Connable cho rằng việc Mosul thất thủ cho thấy nhiều vấn đề tiềm ẩn trong nước sau khi lực lượng Hoa Kỳ triệt thoái năm 2011, và cáo buộc ông Maliki là gây “thiệt hại đáng kể “ cho mối quan hệ giữa người Shia và người Sunni. Ông nói các giới chức Sunni và các bô lão bộ tộc mà ông đã nói chuyện cảm thấy bị chính phủ trung ương gạt ra ngoài lề. Ông nói sự kiện đó nuôi dưỡng sự ủng hộ dành cho ISIL.
Nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Jen Psaki hôm qua cảnh báo rằng ISIL đã tiếp tục tranh thủ sức mạnh từ cuộc đấu tranh ở Syria đưa tới một luồng tuyển mộ thành viên mới, đạn dược tinh vi và các nguồn lực khác cho cuộc tranh đấu ở Iraq.
“Mối đe dọa mà ISIL đang đề ra không những chỉ là một mối đe dọa đối với Iraq hay sự ổn định của Iraq, mà còn là một mối đe dọa cho cả khu vực. Và mối đe dọa ngày càng tăng này thể hiện tầm quan trọng của việc người Iraq từ tất cả các cộng đồng phải hợp tác với nhau để đối đầu với kẻ thù chung và cô lập hóa các nhóm chủ chiến này ra khỏi khối dân rộng lớn hơn.”
Ông Rami Khoury, giám đốc Viện Issam Fares về Chính sách Công và Quốc tế vụ tại trường đại học American ở Beirut, nói sự sụp đổ của Mosul đề ra một vấn đề to lớn, không riêng cho Iraq mà cho cả vùng và toàn thế giới.
“Trước hết, điều này có nghĩa là quốc gia Iraq, đất nước và chính phủ không có khả năng kiểm soát các trung tâm dân cư chính và cũng đã mất quyền kiểm soát những khu vực lờn ở nông thôn quanh đó. Và, nguy cơ của sự việc này là nó có nghĩa là nhóm ISIL này, nắm quyền kiểm soát lãnh thổ, kiểm soát các điểm băng qua biên giới, kiểm soát các nguồn dầu khí, tài nguyên khoáng sản, thu nhập thương mại. Họ có cơ sở ở giữa lòng Trung Ðông, và họ có được hậu thuẫn quần chúng .. và họ có khả năng tổ chức và thực hiện sứ mạng của mình ở những phần lớn hơn của Trung Ðông, họ có thể đe dọa các nước láng giềng.”
Ông Khoury nói những bước tiến của ISIL có thể buộc cả các chính quyền do người Shia và Sunni lãnh đạo trong khu vực phải tiến tới đối thoại và hòa giải trong nỗ lực vãn hồi an ninh cho cả Syria và Iraq, và có lẽ còn tạo ra một khung an ninh khu vực có sự can dự của người Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và Ả Rập Xê-út nữa.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Josh Earnest hôm qua lên án điều ông gọi là “cuộc xâm lấn ở Mosul” của tổ chức Quốc gia Hồi giáo Iraq và Cận Ðông” hay ISIL. Ông nói vụ này đã gây ra sự sa sút nghiêm trọng trong tình hình an ninh ở Tỉnh Nineveh với khối dân đa số người Sunni của Iraq.
“Tình hình cực kỳ nghiêm trọng và các giới chức Hoa Kỳ ở cả Washington lẫn Baghdad đều đang theo dõi sát các diễn biến với sự phối hợp của chính phủ ở Iraq. Hoa Kỳ sẽ tiếp tục sát cánh cùng nhân dân Iraq và cung cấp mọi sự hỗ trợ cần thiết và thích đáng cho chính phủ Iraq theo thỏa thuận khung chiến lược để hỗ trợ cho Iraq trong cuộc chiến chung chống lại mối đe dọa mà ISIL đề ra cho Iraq và khu vực rộng lớn hơn.”
Ông Earnest nói Washington đang cung cấp phi đạn Hellfire, hàng triệu băng đạn cho vũ khí nhỏ, hàng ngàn băng đạn pháo, các hỏa tiễn phóng đi từ trực thăng cơ, súng đại bác, lựu đạn, hỏa châu, súng bắn tỉa, súng trường M16, M4 cho các giới chức an ninh Iraq.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc cũng kêu gọi Thủ tướng Nouri al-Maliki và chính phủ co người Shia lãnh đạo phải làm nhiều hơn nữa để giải quyết điều ông gọi là 'các vấn đề còn tồn đọng để thỏa mãn các nhu cần của tất cả dân chúng Iraq', một quan điểm được phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, đề đốc John Kirby lập lại hôm qua:
“Vấn đề này phải do lực lượng an ninh Iraq và chính phủ Iraq xử lý. Chúng ta làm những gì có thể được thông qua mối quan hệ bình thường giữa quân đội hai bên, và chúng ta chắc chắn đã khẳng định rõ là chúng ta khuyến khích Thủ tướng Maliki tiếp tục làm việc với giới lãnh đạo các bộ tộc trong khu vực qua thông qua một đường lối rộng rãi hơn để đối phó với mối đe dọa của các phần tử cực đoan trong nước.”
Hồi đầu năm nay, ISIL đã chiếm một thành phố khác của Iraq là Fallujah, và lực lượng chính phủ đã không lấy lại được sau nhiều tháng giao tranh. Về phía tây Mosul, các phần tử chủ chiến đã chiếm quyền kiểm soát nhiều phần ở miền đông Syria trong cuộc chiến đấu chống lại Tổng thống Bashar al-Assad.
Chuyên gia phân tích của Công ty RAND, ông Ben Connable cho rằng các phần tử nổi dậy đang tìm cách thiết lập một quốc gia Hồi giáo với các khu vực mà họ nắm quyền kiểm soát ở miền đông và miền tây Syria.
“Mục tiêu của họ dường như là chiếm đóng tất cả các tỉnh của người Sunni ở Iraq, ít nhất là để khởi đầu, và rồi theo tôi chúng ta có thể trông đợi một sức ép nào đó sau đó nhắm vào Baghdad.”
Ông Connable cho rằng việc Mosul thất thủ cho thấy nhiều vấn đề tiềm ẩn trong nước sau khi lực lượng Hoa Kỳ triệt thoái năm 2011, và cáo buộc ông Maliki là gây “thiệt hại đáng kể “ cho mối quan hệ giữa người Shia và người Sunni. Ông nói các giới chức Sunni và các bô lão bộ tộc mà ông đã nói chuyện cảm thấy bị chính phủ trung ương gạt ra ngoài lề. Ông nói sự kiện đó nuôi dưỡng sự ủng hộ dành cho ISIL.
Nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Jen Psaki hôm qua cảnh báo rằng ISIL đã tiếp tục tranh thủ sức mạnh từ cuộc đấu tranh ở Syria đưa tới một luồng tuyển mộ thành viên mới, đạn dược tinh vi và các nguồn lực khác cho cuộc tranh đấu ở Iraq.
“Mối đe dọa mà ISIL đang đề ra không những chỉ là một mối đe dọa đối với Iraq hay sự ổn định của Iraq, mà còn là một mối đe dọa cho cả khu vực. Và mối đe dọa ngày càng tăng này thể hiện tầm quan trọng của việc người Iraq từ tất cả các cộng đồng phải hợp tác với nhau để đối đầu với kẻ thù chung và cô lập hóa các nhóm chủ chiến này ra khỏi khối dân rộng lớn hơn.”
Ông Rami Khoury, giám đốc Viện Issam Fares về Chính sách Công và Quốc tế vụ tại trường đại học American ở Beirut, nói sự sụp đổ của Mosul đề ra một vấn đề to lớn, không riêng cho Iraq mà cho cả vùng và toàn thế giới.
“Trước hết, điều này có nghĩa là quốc gia Iraq, đất nước và chính phủ không có khả năng kiểm soát các trung tâm dân cư chính và cũng đã mất quyền kiểm soát những khu vực lờn ở nông thôn quanh đó. Và, nguy cơ của sự việc này là nó có nghĩa là nhóm ISIL này, nắm quyền kiểm soát lãnh thổ, kiểm soát các điểm băng qua biên giới, kiểm soát các nguồn dầu khí, tài nguyên khoáng sản, thu nhập thương mại. Họ có cơ sở ở giữa lòng Trung Ðông, và họ có được hậu thuẫn quần chúng .. và họ có khả năng tổ chức và thực hiện sứ mạng của mình ở những phần lớn hơn của Trung Ðông, họ có thể đe dọa các nước láng giềng.”
Ông Khoury nói những bước tiến của ISIL có thể buộc cả các chính quyền do người Shia và Sunni lãnh đạo trong khu vực phải tiến tới đối thoại và hòa giải trong nỗ lực vãn hồi an ninh cho cả Syria và Iraq, và có lẽ còn tạo ra một khung an ninh khu vực có sự can dự của người Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và Ả Rập Xê-út nữa.
