Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) kêu gọi chính quyền Việt Nam ngay lập tức hủy bỏ mọi cáo buộc và trả tự do cho ông Phan Vân Bách, người bị truy tố vì chỉ trích chính phủ trên mạng xã hội và sẽ bị đưa ra xét xử vào ngày 16/9.
Ông Bách, 49 tuổi, bị công an Việt Nam bắt giam ngày 29/12/2023 vì các bài đăng trên trang Facebook cá nhân và bị buộc tội theo điều 117 Bộ luật Hình sự, trong đó cấm phát tán và tuyên truyền vật phẩm cũng như tài liệu chống phá nhà nước Việt Nam. Nếu bị kết tội trong phiên tòa sắp tới, ông Bách sẽ phải đối mặt với mức án lên đến 12 năm tù.
“Phan Vân Bách là nạn nhân mới nhất của chiến dịch mà Chính phủ Việt Nam đang tiến hành nhằm đàn áp mọi bất đồng chính kiến,” bà Patricia Gossman, phó giám đốc khu vực châu Á của HRW nói trong tuyên bố do tổ chức có trụ sở ở Mỹ đưa ra hôm 12/9. “Danh sách những công dân Việt Nam bị giam giữ vì nói lên suy nghĩ của mình đang ngày càng dài ra, ngay cả khi các đối tác thương mại của Việt Nam không để ý đến các hành vi vi phạm nhân quyền có hệ thống của nước này.”
Việt Nam luôn phản bác các cáo buộc nhân quyền của HRW và các tổ chức quốc tế, cũng như cho biết rằng chính quyền không giam giữ ai chỉ vì nêu lên chính kiến mà chỉ bỏ tù những người vi phạm pháp luật.
Phiên tòa xét xử ông Bách sẽ diễn ra một tuần trước khi Tổng bí thư-Chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm đến New York để tham dự Hội nghị Thương đỉnh Tương lai của Liên Hợp Quốc, theo HRW.
Việt Nam chưa chính thức công bố về việc tham dự của ông Lâm nhưng truyền thông nhà nước Việt Nam hôm 13/9 đồng loạt đưa tin rằng ông Lâm đã gửi thông điệp được ghi hình trước tại sự kiện Lời kêu gọi toàn cầu về Hội nghị này, trong đó ông nói rằng “người dân là trung tâm của các chính sách và hành động.”
Kể từ tháng 8 năm nay, các tòa án ở Việt Nam đã xét xử và tuyên án ít nhất 9 nhà hoạt động nhân quyền vận động cho quyền tự do ngôn luận và công lý xã hội, bao gồm blogger Nguyễn Chí Tuyến và nhà báo Nguyễn Vũ Bình với các bản án dài hạn.
Theo HRW, ông Bách đã vận động cho các quyền dân sự và chính trị cơ bản tại Việt Nam trong hơn một thập kỷ. Ông đã tham gia các cuộc biểu tình công khai phản đối Luật An ninh mạng hà khắc của Việt Nam cũng như Công ty Thép Formosa Hà Tĩnh, một công ty Đài Loan xả chất thải độc hại ra biển Hà Tĩnh khiến hàng triệu con cá chết và phá hủy sinh kế của cộng đồng ngư dân miền Trung Việt Nam vào tháng 4/2016.
Vào tháng 3/2016, ông Bách tìm cách ứng cử vào Quốc hội Việt Nam với tư cách ứng cử viên độc lập nhưng việc ứng cử của ông bị vô hiệu hóa ở vòng đầu tiên. Ngay cả những ứng cử viên độc lập cũng phải được Đảng Cộng sản cầm quyền ở Việt Nam chấp thuận. Vào tháng 5/2021, ông Bách đã tẩy chay cuộc bầu cử Quốc hội với lý do rằng nó sẽ không tự do và công bằng, theo HRW.
Từ năm 2017 đến 2018, ông Bách tham gia vào kênh YouTube Chấn Hưng TV, được một nhóm các nhà hoạt động như Lê Văn Dũng và Lê Trọng Hùng điều hành để phát trực tiếp trên Facebook với các bình luận về các vấn đề xã hội và chính trị. Họ đã phỏng vấn và cung cấp lời khuyên cho những người dân đang phải đối mặt với việc bị tịch thu đất đai cũng như những người đã trải qua các hình thức đàn áp hoặc bất công khác của chính phủ, trong đó có mẹ của tử tù Hồ Duy Hải.
Những người dẫn chương trình của Chấn Hưng TV như ông Bách cũng đã cung cấp thông tin về các quyền cơ bản và luật pháp cho người xem và phân phát miễn phí các bản sao Hiến pháp Việt Nam.
Vì hoạt động của mình, theo HRW, ông Bách đã bị công an quấy rối, đe dọa, giam giữ và thẩm vấn nhiều lần. Theo tổ chức Dự án 88 chuyên thúc đẩy cho nhân quyền Việt Nam, vợ của ông Bách vào tháng trước đã bày tỏ mối quan ngại về tình trạng sức khỏe của chồng mình khi cho biết rằng ông Bách đã sụt mất 25kg và bà lên tiếng kêu gọi với cộng đồng quốc tế vận động giúp ông có cơ hội chữa trị ở bệnh viện cũng như được trả tự do.
“‘Tội’ duy nhất mà Phan Vân Bách phạm phải là kêu gọi chính phủ Việt Nam tôn trọng nhân quyền và ngừng ngược đãi công dân của mình,” bà Gossman nói và kêu gọi các đối tác thương mại của Việt Nam, bao gồm Mỹ, Liên minh châu Âu, Úc và Nhật Bản “phải ngừng che giấu những vi phạm của chính phủ Việt Nam.”
Trong báo cáo nhân quyền mới nhất được đưa ra vào tháng 4, Bộ Ngoại giao Mỹ nói rằng chính quyền Việt Nam vẫn không có tiến bộ về nhân quyền trong năm qua khi đã kết án hàng chục người chỉ vì họ thực hiện các quyền con người được quốc tế công nhận.
Diễn đàn