ISTANBUL —
Việc Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan chia buồn với thân nhân của những người Armenia bị binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ của đế quốc Ottoman giết hại trong Thế chiến thứ nhất đã nhận được phản ứng tích cực của nhiều người trên thế giới. Tuy nhiên, Ankara cũng bị chỉ trích là hành động hòa giải đó chỉ là một thủ đoạn chính trị.
Lời chia buồn được đưa ra hôm thứ tư tuần trước, một ngày trước khi người Armenia cử hành những buổi lễ đánh dấu 99 năm vụ tàn sát do những người Thổ Nhĩ Kỳ thuộc đế quốc Ottoman thực hiện.
Trong thông cáo viết bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, tiếng Armenia và 7 thứ tiếng khác, Thủ tướng Erdogan bày tỏ hy vọng là những người bị giết hại được yên nghỉ nơi suối vàng và gởi tới hậu duệ của những người đó lời chia buồn của người Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy mang một tính chất hòa giải chưa từng có từ trước tới nay, thông điệp này đã gặp phải sự chỉ trích của một số các nhà phân tích.
Ông Sinan Ulgen, học giả thỉnh giảng tại Viện Carnegie ở Brussels, nói rằng hành động của ông Erdogan nằm trong khuôn khổ của một sách lược rộng lớn hơn:
"Đây là một kế hoạch do bộ ngoại giao đề ra. Nó không phải là do Thủ tướng Erdogan khởi xướng. Nó nằm trong sách lược của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm thay đổi cái nhìn về nước họ về vấn đề Armenia và những bước tiến khác cũng sẽ được thực hiện."
Tổng thống Armenia Serzh Sargsyan bác bỏ lời chia buồn của Thổ Nhĩ Kỳ. Ông tố cáo Thổ Nhĩ Kỳ phủ nhận sự thật lịch sử khi không chịu công nhận vụ thảm sát qui mô lớn nhắm vào người Armenia trong thời Thế chiến thứ nhất là một vụ diệt chủng.
Có tới 1 triệu rưỡi người bị giết hại trong vụ thảm sát mà nhiều người cho là vụ diệt chủng đầu tiên của thế kỷ 20.
Armenia đòi Thổ Nhĩ Kỳ thừa nhận đây là một vụ diệt chủng, nhưng Ankara cực lực bác bỏ yêu cầu đó và khăng khăng cho rằng nửa triệu người Armenia đã thiệt mạng vì chiến tranh và nạn đói trong Thế chiến thứ nhất.
Vấn đề này gây chia rẽ sâu sắc ở Thổ Nhĩ Kỳ. Nhiều người Thổ Nhĩ Kỳ theo chủ nghĩa dân tộc, là thành phần chiếm đa số trong khối người ủng hộ Thủ tướng Erdogan, mạnh mẽ chống đối việc công nhận vụ thảm sát này là một vụ diệt chủng.
Ông Cengiz Aktar, một nhà phân tích của Trung tâm Chính sách Istanbul, cho rằng ông Erdogan không thể đi xa hơn nữa trong vấn đề Armenia vì cuộc bầu cử tổng thống sắp diễn ra. Ông nói:
"Nếu xét tới ý định trở thành tổng thống của ông Erdogan và quan điểm cá nhân của ông ấy về vụ diệt chủng, chúng ta sẽ thấy việc chia buồn như vậy là giới hạn cao nhất. Ông ấy không thể đi xa hơn nữa và việc này sẽ không có ảnh hưởng nào tới các mối quan hệ giữa Armenia với Thổ Nhĩ Kỳ."
Những nhân vật nổi tiếng của cộng đồng người Armenia ở nhiều nước trên thế giới tố cáo rằng ông Erdogan chỉ quan tâm tới việc gây cản trở cho sự thừa nhận vụ diệt chủng người Armenia chứ không muốn có những mối quan hệ có tính chất chân thành.
Tuy nhiên, Ankara đã bác bỏ tố cáo đó. Họ nêu lên những phản ứng tích cực đối với thông cáo của ông Erdogan, cả ở trong nước lẫn ở nước ngoài, trong đó có sự tán thưởng của một số người nổi tiếng trong cộng đồng người Armenia ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Nhà phân tích Ulgen nói rằng bất kể là quan hệ với Armenia có thay đổi theo chiều hướng tích cực hay không, ông Erdogan đã đạt được một thành quả lớn trên trường ngoại giao. Ông nói:
"Thông cáo này đã nhận được một phản ứng nói chung là khá tích cực cả ở trong nước lẫn ở nước ngoài. Nó giúp cho hình ảnh của chính phủ và của ông thủ tướng được cải thiện vào một thời điểm mà cách hành xử của chính phủ gặp phải nhiều sự chỉ trích."
Thông cáo của ông Erdogan cũng lập lại một đề nghị mà Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa ra trước đây là các nhà học thuật của cả hai nước tiến hành một cuộc nghiên cứu chung về những sự việc xảy ra năm 1915.
Năm 2008, Hiệp hội Quốc tế các Học giả về Diệt chủng, qui tụ các chuyên gia hàng đầu thế giới về vấn đề diệt chủng, đã đồng thanh thông qua một nghị quyết để chính thức xác định vụ giết hại người Armenia là một vụ diệt chủng.
Lời chia buồn được đưa ra hôm thứ tư tuần trước, một ngày trước khi người Armenia cử hành những buổi lễ đánh dấu 99 năm vụ tàn sát do những người Thổ Nhĩ Kỳ thuộc đế quốc Ottoman thực hiện.
Trong thông cáo viết bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, tiếng Armenia và 7 thứ tiếng khác, Thủ tướng Erdogan bày tỏ hy vọng là những người bị giết hại được yên nghỉ nơi suối vàng và gởi tới hậu duệ của những người đó lời chia buồn của người Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy mang một tính chất hòa giải chưa từng có từ trước tới nay, thông điệp này đã gặp phải sự chỉ trích của một số các nhà phân tích.
Ông Sinan Ulgen, học giả thỉnh giảng tại Viện Carnegie ở Brussels, nói rằng hành động của ông Erdogan nằm trong khuôn khổ của một sách lược rộng lớn hơn:
"Đây là một kế hoạch do bộ ngoại giao đề ra. Nó không phải là do Thủ tướng Erdogan khởi xướng. Nó nằm trong sách lược của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm thay đổi cái nhìn về nước họ về vấn đề Armenia và những bước tiến khác cũng sẽ được thực hiện."
Tổng thống Armenia Serzh Sargsyan bác bỏ lời chia buồn của Thổ Nhĩ Kỳ. Ông tố cáo Thổ Nhĩ Kỳ phủ nhận sự thật lịch sử khi không chịu công nhận vụ thảm sát qui mô lớn nhắm vào người Armenia trong thời Thế chiến thứ nhất là một vụ diệt chủng.
Có tới 1 triệu rưỡi người bị giết hại trong vụ thảm sát mà nhiều người cho là vụ diệt chủng đầu tiên của thế kỷ 20.
Armenia đòi Thổ Nhĩ Kỳ thừa nhận đây là một vụ diệt chủng, nhưng Ankara cực lực bác bỏ yêu cầu đó và khăng khăng cho rằng nửa triệu người Armenia đã thiệt mạng vì chiến tranh và nạn đói trong Thế chiến thứ nhất.
Vấn đề này gây chia rẽ sâu sắc ở Thổ Nhĩ Kỳ. Nhiều người Thổ Nhĩ Kỳ theo chủ nghĩa dân tộc, là thành phần chiếm đa số trong khối người ủng hộ Thủ tướng Erdogan, mạnh mẽ chống đối việc công nhận vụ thảm sát này là một vụ diệt chủng.
Ông Cengiz Aktar, một nhà phân tích của Trung tâm Chính sách Istanbul, cho rằng ông Erdogan không thể đi xa hơn nữa trong vấn đề Armenia vì cuộc bầu cử tổng thống sắp diễn ra. Ông nói:
"Nếu xét tới ý định trở thành tổng thống của ông Erdogan và quan điểm cá nhân của ông ấy về vụ diệt chủng, chúng ta sẽ thấy việc chia buồn như vậy là giới hạn cao nhất. Ông ấy không thể đi xa hơn nữa và việc này sẽ không có ảnh hưởng nào tới các mối quan hệ giữa Armenia với Thổ Nhĩ Kỳ."
Những nhân vật nổi tiếng của cộng đồng người Armenia ở nhiều nước trên thế giới tố cáo rằng ông Erdogan chỉ quan tâm tới việc gây cản trở cho sự thừa nhận vụ diệt chủng người Armenia chứ không muốn có những mối quan hệ có tính chất chân thành.
Tuy nhiên, Ankara đã bác bỏ tố cáo đó. Họ nêu lên những phản ứng tích cực đối với thông cáo của ông Erdogan, cả ở trong nước lẫn ở nước ngoài, trong đó có sự tán thưởng của một số người nổi tiếng trong cộng đồng người Armenia ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Nhà phân tích Ulgen nói rằng bất kể là quan hệ với Armenia có thay đổi theo chiều hướng tích cực hay không, ông Erdogan đã đạt được một thành quả lớn trên trường ngoại giao. Ông nói:
"Thông cáo này đã nhận được một phản ứng nói chung là khá tích cực cả ở trong nước lẫn ở nước ngoài. Nó giúp cho hình ảnh của chính phủ và của ông thủ tướng được cải thiện vào một thời điểm mà cách hành xử của chính phủ gặp phải nhiều sự chỉ trích."
Thông cáo của ông Erdogan cũng lập lại một đề nghị mà Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa ra trước đây là các nhà học thuật của cả hai nước tiến hành một cuộc nghiên cứu chung về những sự việc xảy ra năm 1915.
Năm 2008, Hiệp hội Quốc tế các Học giả về Diệt chủng, qui tụ các chuyên gia hàng đầu thế giới về vấn đề diệt chủng, đã đồng thanh thông qua một nghị quyết để chính thức xác định vụ giết hại người Armenia là một vụ diệt chủng.
