Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ James Mattis tuyên bố Hoa Kỳ thừa nhận quyền cai trị của Nhật Bản trên quần đảo Senkaku, phát biểu này đã lập tức bị Bắc Kinh đả kích.
Phát biểu hôm nay, thứ Bảy 4/2 ở Tokyo, ông Mattis nói rằng trong các cuộc thảo luận của ông với vị tương nhiệm Nhật Bản, bà Tomomi Inada, ông đã “nêu rõ rằng chính phủ Mỹ hiện nay vẫn duy trì chính sách lâu đời của Washington đối với quần đảo Senkaku.”
Quần đảo không có người ở đang trong vòng tranh chấp này được người Nhật gọi là Senkaku, người Trung Quốc đặt tên là Điếu Ngư. Cả hai nước đều tuyên bố chủ quyền quần đảo này. Cũng trong khu vực, Trung Quốc đã xây nhiều đảo nhân tạo trong Biển Đông, tuyến hàng hải chiến lược giàu tài nguyên dầu khí, và cũng là một ngư trường phong phú hải sản.
Tuy nhiên ông Mattis không đề nghị bất cứ động thái quân sự nào trong vùng biển mà Đài Loan, Malaysia, Brunei, Philippines và Việt Nam, cũng tuyên bố chủ quyền.
Tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nói:
“Điều mà chúng ta phải làm bây giờ là tận dụng mọi cố gắng ngoại giao để tìm cách giải quyết đúng đắn vụ tranh chấp này, duy trì các kênh liên lạc đối thoại.”
Ông Mattis nhận mạnh: “Tại thời điểm này, tôi thấy không cần thiết phải đề ra những động thái quân sự đầy kịch tính”.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ chỉ trích Trung Quốc về tình trạng thiếu tin cậy lẫn nhau mà nước này đã gây ra vì những hành động hung hăng trong khu vực Biển Đông. Ông nói Trung Quốc đã “phá hoại lòng tin của các nước trong khu vực, và dường như tìm cách phủ quyết, áp đảo các nước láng giềng bằng các công cụ ngoại giao, an ninh và kinh tế.”
Tại Bắc Kinh, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc chỉ trích lập trường của Mỹ trong khu vực tranh chấp. Ông Lục Khảng kêu gọi Hoa Kỳ “hãy có thái độ có trách nhiệm, ngưng đưa ra những luận điều sai trái về vấn đề liên quan tới quần đảo Điếu Ngư, chủ quyền, và tránh phức tạp hoá vấn đề, làm cho tình hình thêm bất ổn.”
Hôm qua 3/2, tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ tái khẳng định cam kết của Mỹ đối với hiệp ước phòng thủ chung với Nhật Bản khi ông gặp Thủ tướng Shinzo Abe ở Tokyo, trong chuyến đi đầu tiên ra nước ngoài của ông từ khi ông nhậm chức.
