Tổng thống Vladimir Putin, người cai trị cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới, nhiều lần cảnh báo phương Tây rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào Nga đều có thể gây ra phản ứng hạt nhân.
Liệu ông Putin có sử dụng vũ khí hạt nhân không? Ông chỉ huy bao nhiêu loại vũ khí như vậy? Hoa Kỳ và liên minh quân sự NATO do Hoa Kỳ dẫn đầu có thể đáp ứng như thế nào?
Ông Putin có sử dụng vũ khí hạt nhân không?
Phần lớn phụ thuộc vào cách ông Putin nhận thức về mối đe dọa đối với nhà nước Nga và sự cai trị của ông ta.
Ông Putin coi cuộc chiến ở Ukraine như một cuộc chiến tồn tại giữa Nga và phương Tây. Ông nói phương Tây muốn tiêu diệt Nga và giành quyền kiểm soát các nguồn tài nguyên thiên nhiên rộng lớn của nước này.
Ông Putin cảnh báo phương Tây rằng ông không hù dọa khi tuyên bố sẵn sàng sử dụng vũ khí hạt nhân để bảo vệ Nga. Một số nhà phân tích cho rằng ông Putin đang hù dọa nhưng Washington đang nghiêm túc cân nhắc tuyên bố của Putin.
Với việc Nga tuyên bố 18% Ukraine là một phần của Nga, các mối đe dọa hạt nhân tăng lên khi ông Putin có thể coi bất kỳ cuộc tấn công nào vào các vùng lãnh thổ này như một cuộc tấn công vào chính nước Nga.
Học thuyết hạt nhân của Nga cho phép thực hiện một cuộc tấn công hạt nhân sau khi có “sự gây hấn với Liên bang Nga bằng vũ khí thông thường và chính sự tồn tại của nhà nước bị đe dọa.”
Nhiều người Nga sống trên lãnh thổ Ukraine mà ông Putin tuyên bố là người Nga, và việc phá bỏ điều cấm kỵ về hạt nhân thời hậu Thế chiến Thứ hai sẽ không nhất thiết thay đổi tình hình chiến thuật trên thực địa.
Ông Yuri Fyodorov, một nhà phân tích quân sự tại Prague, nói: “Ngay bây giờ ông ta đang hù dọa.” “Nhưng điều gì sẽ xảy ra trong một tuần hay một tháng nữa thì rất khó nói - khi ông ta hiểu rằng chiến tranh đã thua.”
Khi được hỏi liệu ông Putin có tiến tới một cuộc tấn công hạt nhân hay không, Giám đốc CIA Mỹ William Burns nói với CBS: “Chúng tôi phải xem xét rất nghiêm túc các kiểu đe dọa của ông ấy vì mọi thứ đang có nguy cơ rình rập.”
Tuy nhiên, ông Burns cho biết tình báo Mỹ không thấy có “bằng chứng thực tiễn” nào chứng tỏ ông Putin sắp sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật.
Vũ khí hạt nhân nào có thể được sử dụng?
Chưa có quan chức nào của Nga kêu gọi một cuộc tấn công bằng vũ khí hạt nhân chiến lược bằng những vũ khí được thiết kế để phá hủy các thành phố ở Hoa Kỳ, Nga, châu Âu và châu Á.
Ông Ramzan Kadyrov, người đứng đầu vùng Chechnya của Nga, nói Moscow nên cân nhắc sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật năng suất thấp ở Ukraine.
Vũ khí hạt nhân chiến thuật về cơ bản là vũ khí hạt nhân được sử dụng trên chiến trường cho mục đích “chiến thuật” và có sức công phá kém hơn nhiều so với những quả bom lớn cần thiết để phá hủy các thành phố lớn như Moscow, Washington hay London.
Những vũ khí như vậy có thể được thả từ máy bay, bắn từ phi đạn trên mặt đất, tàu hoặc tàu ngầm, hoặc kích nổ bởi lực lượng mặt đất.
Mặc dù Nga có các lực lượng hạt nhân chuyên biệt được huấn luyện để chiến đấu trong một chiến trường hủy diệt như vậy, nhưng không rõ quân đội chính quy, lính đánh thuê, lính động viên trừ bị và dân quân địa phương sẽ đối phó như thế nào.
Hoa Kỳ sẽ làm gì?
Với tư cách là siêu cường thống trị toàn cầu, Hoa Kỳ trên thực tế sẽ quyết định phản ứng đối với bất kỳ cuộc tấn công hạt nhân nào của Nga.
Nga và Mỹ kiểm soát 90% đầu đạn hạt nhân trên thế giới. Kho vũ khí của họ được xây dựng trong Chiến tranh Lạnh. Liên Xô để lại tài sản hạt nhân cho nước Nga hiện đại.
Lựa chọn của Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ bao gồm phản ứng phi quân sự, đáp trả bằng một cuộc tấn công hạt nhân khác có nguy cơ leo thang và đáp trả bằng một cuộc tấn công quy ước có thể khiến Washington tham chiến trực tiếp với Moscow.
Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan cho biết Washington đã cảnh báo Moscow về “hậu quả thảm khốc” cụ thể nếu nước này sử dụng vũ khí hạt nhân.
Tướng về hưu và cựu Giám đốc CIA David Petraeus nói rằng nếu Moscow sử dụng vũ khí hạt nhân, thì Mỹ và các đồng minh NATO sẽ tiêu diệt quân đội và thiết bị của Nga ở Ukraine - và đánh chìm toàn bộ hạm đội Biển Đen của nước này.
Ông Putin nhắc nhở Washington rằng cho đến nay chỉ có Hoa Kỳ sử dụng vũ khí hạt nhân trong trận chiến - trong các cuộc tấn công năm 1945 vào các thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản.
Ai có nhiều vũ khí hạt nhân nhất?
Nga là cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới dựa trên số lượng đầu đạn hạt nhân: nước này có 5.977 đầu đạn trong khi Mỹ có 5.428, theo Liên đoàn các Nhà khoa học Mỹ.
Những con số đó bao gồm các đầu đạn dự trữ và đã nghỉ hưu, nhưng cả Moscow và Washington đều có đủ hỏa lực để hủy diệt thế giới gấp nhiều lần.
Nga có 1.458 đầu đạn hạt nhân chiến lược được triển khai - hoặc sẵn sàng khai hỏa - và Mỹ đã triển khai 1.389 đầu đạn hạt nhân, theo dữ liệu công khai mới nhất. Các đầu đạn này được đặt trên phi đạn đạn đạo xuyên lục địa, phi đạn đạn đạo trên tàu ngầm và máy bay ném bom chiến lược.
Nói về vũ khí hạt nhân chiến thuật, Nga có số lượng gấp khoảng 10 lần Hoa Kỳ. Khoảng một nửa trong số 200 vũ khí hạt nhân chiến thuật của Mỹ được triển khai tại các căn cứ ở châu Âu.
Diễn đàn