Các nhà lãnh đạo Liên hiệp châu Âu và các nước láng giềng từ Anh đến Thổ Nhĩ Kỳ gặp nhau ngày 6/10 để thảo luận về tình hình khẩn cấp an ninh và năng lượng kể từ khi Nga xâm lược Ukraine, một hội nghị thượng đỉnh mang tính biểu tượng cho thấy sự cô lập của Moscow.
Cuộc gặp tại Prague là cuộc họp khai mạc của Cộng đồng Chính trị châu Âu (EPC), đứa con tinh thần của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, quy tụ 27 quốc gia thành viên EU và 17 quốc gia châu Âu khác trên cơ sở bình đẳng.
Một số nước đang chờ gia nhập khối EU trong khi Anh là quốc gia duy nhất rời bỏ khối này.
Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen đang bận đương đầu với một cuộc tranh luận quan trọng tại quốc hội nên số lượng nhà lãnh đạo tham gia sự kiện này còn 43 người so với dự kiến ban đầu là 44 người.
Cuộc gặp tại khu cổ kính của Lâu đài Prague là một sự thể hiện tinh thần đoàn kết cho một lục địa sa lầy trong nhiều cuộc khủng hoảng - từ hậu quả an ninh của cuộc chiến ở Ukraine đến khủng hoảng năng lượng và suy thoái trước mắt đã làm tiêu tan hy vọng phục hồi mạnh mẽ từ đại dịch COVID.
“Cuộc họp này là một cách tìm kiếm một trật tự mới mà không có Nga”, người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell nói và cho biết thêm rằng Moscow có thể không phải lúc nào cũng bị loại trừ nhưng hiện tại, nước Nga của Tổng thống Vladimir Putin “không có cửa”.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, phát biểu tại cuộc họp thông qua kết nối video, kêu gọi các nhà lãnh đạo biến cộng đồng chính trị mới thành một “cộng đồng hòa bình của châu Âu.”
“Hãy để ngày hôm nay là điểm khởi đầu. Điểm mà từ đó châu Âu và toàn bộ thế giới tự do sẽ tiến tới hòa bình được đảm bảo cho tất cả chúng ta. Điều đó có thể xảy ra”, ông nói, đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo “chỉ đạo tất cả sức mạnh khả dĩ của châu Âu để chấm dứt chiến tranh.”
Điểm đặc biệt ở Prague là Thủ tướng Anh Liz Truss, người - chịu áp lực ở nhà chỉ sau vài tuần nhậm chức - đã tham gia cùng các nhà lãnh đạo EU.
Quyết định tham dự hội nghị thượng đỉnh của bà khiến một số người hy vọng về việc thiết lập lại quan hệ giữa Brussels và London, xây dựng trên một giai điệu ấm áp hơn trong những tuần gần đây trong bối cảnh hai bên đối đầu về các thỏa thuận thương mại hậu Brexit cho Bắc Ireland.
Bà Truss nói các nhà lãnh đạo châu Âu đã thống nhất đoàn kết với Ukraine và sẽ rời hội nghị thượng đỉnh “với quyết tâm tập thể lớn hơn để chống lại sự xâm lược của Nga.”
“Những gì chúng tôi đã thấy ở Prague là một sự thể hiện mạnh mẽ của tình đoàn kết với Ukraine và các nguyên tắc tự do và dân chủ”, bà nói trong một tuyên bố.
Một quan chức EU nói sự tham gia của bà Truss là đáng khích lệ.
“Tôi nghĩ ấn tượng khá tích cực khi Anh tham gia vào các chủ đề: an ninh, ổn định, kinh tế, di cư và cung cấp, hỗ trợ cho Ukraine”, quan chức này nói.
Cuộc chiến của Nga ở Ukraine chắc chắn sẽ vẫn là trọng tâm của câu lạc bộ mới vì các nhà lãnh đạo của EPC phôi thai có thể sẽ gặp nhau vào lần tới tại Moldova, nước nhỏ bé nhiều khó khăn và là láng giềng của Ukraine.
Quy mô rộng lớn của diễn đàn này sẽ là một trở ngại lớn trong việc đưa ra chính sách cụ thể, cũng như sự đa dạng về chính trị và văn hóa, và sự cạnh tranh truyền thống giữa nhiều thành viên, từ Armenia và Azerbaijan cho đến Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ.
Vào ngày 7/10, các nhà lãnh đạo của 27 quốc gia EU sẽ có cuộc gặp riêng tại Prague. Căng thẳng sẽ bùng phát về gói hỗ trợ năng lượng 200 tỷ euro của Đức mà nhiều nước coi là cạnh tranh gây tổn hại trong thị trường duy nhất của khối.
Các nước EU cũng sẽ cố gắng giải quyết những khác biệt về cách giới hạn giá khí đốt để kiềm chế chi phí năng lượng tăng cao đang làm gia tăng lạm phát trong toàn khối.
Trong khi đó, các quốc gia thành viên EU đã chung quyết chấp thuận đợt chế tài thứ tám chống lại Moscow về cuộc xâm lược Ukraine, nhưng cho biết việc thực thi giới hạn giá trần đối với dầu vận chuyển bằng đường biển của Nga nằm trong gói này đòi hỏi nhiều việc làm hơn.
Diễn đàn