Phe ly khai dự định ngăn cuộc bầu cử tổng thống Ukraine

DONETSK —  Các phần tử ly khai thân Nga ở miền đông Ukraine đang dự định gây gián đoạn cuộc bầu cử tổng thống ở nước này dự trù diễn ra vào ngày 25 tháng 5. Nhưng các giới chức Ukraine nói cuộc bỏ phiếu sẽ được tổ chức bất chấp các nỗ lực ngăn chặn của phe ly khai. Từ Donetsk, thông tín viên Jamies Dettmer gửi về bài tường thuật sau đây.

Ðó là chuyện dễ dàng đối với phe ly khai. Chỉ có 9 người mang súng hôm qua đi vào văn phòng chính của uỷ ban bầu cử và tuyên bố chiếm văn phòng. Ngoại trừ các doanh trại quân đội Ukraine, chiến binh ly khai có thể nắm giữ hầu hết các toà nhà mà họ muốn ở tỉnh Donetsk.

Cảnh sát sẽ không ngăn cản họ. Nhiều người dường như còn ủng hộ phe ly khai. Những người khác đang chờ xem liệu các phần tử ly khai hay chính phủ ở Kiev sẽ thắng thế trong cuộc giằng co lấy Donetsk và tỉnh kế cận là Luhansk. Và quân đội Urkaine đang bị phân tán mỏng.

Thủ lãnh ly khai ở Luhansk Valery Bolotov nói vào ngày hôm trước khi diễn ra cuộc trưng cầu dân ý về chuyện ly khai hồi cuối tuần trước rằng dân chúng ở miền đông Ukraine không muốn tham gia cuộc bầu cử tổng thống.

Chính phủ ở Kyiv và các cường quốc Tây phương đã lên án các cuộc trưng cầu dân ý về vấn đề ly khai ở Donetsk và Luhansk.

Các thủ lãnh ly khai đã nhấn mạnh rằng họ sẽ ngăn chặn không để cho cuộc bầu cử diễn ra ở miền đông Ukraine. Ðối với Kyiv, cuộc bầu cử tổng thống là điều trọng yếu. Ðây sẽ là lần đầu tiên kể từ khi người biểu tình ủng hộ Tây phương lật đổ chính phủ của ông Viktor Yanukovych, một người sinh trưởng ở Donetsk được Nga hậu thuẫn, và nó tiêu biểu cho một cơ hội ngăn chặn đất nước bị tan rã.

Các cuộc thăm dò công luận cho thấy chính phủ lâm thời rất không được lòng dân chúng khắp Ukraine. Trong một cuộc thăm dò, hơn phân nửa những người trả lời câu hỏi ở khắp miền đông nói họ cho rằng đó là một chính quyền bất hợp pháp. Những kẻ mang súng đi vào văn phòng ủy ban bầu cử đã ra lệnh cho tất cả nhân viên ra đi, và nói rằng cuộc bầu cử là bất hợp lệ.

Ông Serhiy Taruta, tỉnh trưởng chính thức nói Kyiv không mất quyền kiểm soát Donetsk oblast, một tỉnh với 4,3 triệu dân, tức 10% dân số Ukraine, và chiếm phần lớn công nghiệp nặng của nước này.

Ông Taruta nói đa số các cơ sở, văn phòng và nhà máy ở khắp Donetsk vẫn hoạt động bình thường và các kế hoạch phi tập trung hóa quyền hành rút cuộc sẽ giúp làm suy yếu cuộc nổi dậy của phe ly khai.

Các giới chức Ukraine nhấn mạnh rằng cuộc bầu cử sẽ tiến hành, ngoại trừ ở thị trấn điểm nóng Solvyansk, cách Donetsk 100 kilomet về hướng bắc. Thị trấn đó hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của phe ly khai và có kế hoạch để cư dân thị trấn đi bỏ phiếu ở thị trấn kế cận lớn hơn là Kramatorsk.

Nhưng hôm qua, phe ly khai đã bắt cóc người đứng đầu ủy ban bầu cử địa phương ở đó, đây là viên chức bầu cử thứ ba ở thị trấn này bị bắt cóc trong tháng.

An ninh bầu cử có phần chắc sẽ đề ra một thách thức lớn cho chính phủ. Nhưng các cố vấn bầu cử nước ngoài đã bày tỏ sự lo ngại cách đây nhiều tuần, và nói với đài VOA rằng chính phủ không tính trước các vấn đề và đã không phác thảo các kế hoạch an ninh cho các trạm bầu cử hoặc giao trách nhiệm giám sát cuộc bỏ phiếu cho các viên chức điạ phương.

Các cố vấn phát biểu với điều kiện không nêu danh tính vì họ không được phép nói chuyện với giới truyền thông. Họ cũng lo lắng về tình hình an ninh ở các cơ sở chứa các giấy tờ bầu cử.

Các cuộc thăm dò công luận mới đây cho thấy 85% người Ukraine sẽ đi bỏ phiếu vào ngày 25 tháng 5 trong cuộc bầu cử được đại sứ Hoa Kỳ tại Ukraine mô tả là “quan trọng nhất trong lịch sử nước Ukraine độc lập.”

Nhưng nêu cuộc bầu cử thất bại ở miền đông nước này, thì nó chỉ gây trầm trọng thêm cho vụ khủng hoảng Ukraine.