Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã nói với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc rằng Manila không từ bỏ chiến thắng pháp lý mà Tòa Trọng tài Thường trực Liên Hiệp Quốc đã trao cho họ, với phán quyết bác bỏ tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc với hầu hết Biển Đông.
Tờ Asian Nikkei Reivew dẫn lời ông Harry Roque, phát ngôn viên của nhà lãnh đạo Philippines, cho hay rằng ông Duterte nói với ông Phúc bên lề Hội nghị Thượng đỉnh lần thứ 32 của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) hôm 28/4 rằng “chúng tôi không bỏ qua, không để sang một bên chiến thắng pháp lý mà tòa đã tuyên bố ủng hộ chúng tôi”.
Phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực dựa trên Công ước Quốc tế về Luật Biển (UNCLOS) cho rằng Trung Quốc “không có cơ sở pháp lý” để đòi hỏi chủ quyền với đường đứt khúc chín đoạn, hay còn gọi là “đường lưỡi bò”, trên Biển Đông.
Manila dưới thời của Tổng thống Aquino Benigno đã kiện ra tòa và phán quyết được đưa ra hôm 12 tháng 7 năm 2016, tức là chỉ hai tuần sau khi Tổng thống Duterte lên cầm quyền. Theo tờ báo của Nhật, kể từ đó, ông Duterte đã quyết định cải thiện quan hệ với Trung Quốc sau khi Bắc Kinh hứa sẽ giúp Manila xây dựng cơ sở hạ tầng.
Báo Trung Quốc ám chỉ dân biểu Canada ‘thông đồng’ với Việt Nam?
Mới đây nhất, chính quyền của ông Duterte còn tìm cách theo đuổi khai thác dầu khí chung với Trung Quốc ở Biển Đông. Trong chuyến thăm Trung Quốc hồi đầu tháng mà một trong những nội dung là hợp tác cùng khai thác dầu khí, ông Duterte đã giành được khoản viện trợ trị giá 3,8 tỷ pesos (tương đương 73 triệu đôla Mỹ) từ Bắc Kinh và các khoản cam kết đầu tư lên đến 9 tỷ đôla từ các công ty Trung Quốc.
Trong chuyến công du đầu tiên đến Trung Quốc sau khi lên nắm quyền hồi năm 2016, ông Duterte đã giành được khoản tín dụng cùng với các cam kết đầu tư trị giá 24 tỷ đôla.
Hồi tuần trước, Ngoại trưởng Philippines Alan Peter Cayetano nói với các phóng viên nước ngoài tại Manila rằng ASEAN đã lên tiếng “quan ngại” và nêu lên “những vấn đề” về việc khai thác chung giữa Philippines và Trung Quốc, mặc dù họ “tôn trọng” đặc quyền của Philippines.
Lời trấn an của ông Duterte với ông Phúc dường như là nhằm để xoa dịu những quan ngại này, theo tờ Asian Nikkei Reivew.
Theo Reuters, trong một tuyên bố ra hôm 28/4 sau khi kết thúc hội nghị thượng đỉnh, các nhà lãnh đạo ASEAN nhấn mạnh tới sự cần thiết phải duy trì hòa bình ở Biển Đông.
Việt Nam và Philippines đã ký quan hệ đối tác chiến lược hồi cuối năm 2015 trước mối quan ngại chung về an ninh trước Trung Quốc. Tuy nhiên, tờ báo Nhật cho rằng quan hệ song phương chỉ mới tập trung vào thương mại và nông nghiệp chứ chưa đi vào các hợp tác an ninh quốc phòng do Manila muốn tránh làm Bắc Kinh nổi giận.
Ông Roque cũng cho biết rằng tại cuộc gặp ở Singapore, ông Phúc đã hứa với ông Duterte rằng Việt Nam sẽ cung cấp gạo cho Philippines bất cứ khi nào nước này cần.
