Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đã đến Bắc Kinh trong một chuyến đi 3 ngày được xem như có tính cách xã giao nhưng khó khăn vào lúc các căng thẳng đang âm ỉ giữa hai cường quốc Thái Bình Dương. Tháp tùng tổng thống trong chuyến đi, thông tín viên tại Tòa Bạch Ốc của Đài VOA Luis Ramirez ghi nhận chi tiết trong bài tường thuật từ Bắc Kinh.
Tổng thống Obama đến thủ đô Trung Quốc hôm nay và được nghênh đón như quốc khách: ông sẽ dự một dạ tiệc với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và các nhà lãnh đạo châu Á-Thái Bình Dương khác và sau đó xem pháo hoa.
Nhưng trong tình hình Trung Quốc ngày càng lớn mạnh thêm cả về kinh tế lẫn quân sự, có những căng thẳng nằm bên dưới bề mặt lịch sự và long trọng này.
Ông Evan Medeiros là viên chức hàng đầu phụ trách các Vấn đề châu Á trong Hội đồng An ninh Quốc gia của Tổng thống. Ông nói với các phóng viên là đến đây, Tổng thống Obama –trong thời gian còn lại của nhiệm kỳ -muốn xây dựng một trật tự an ninh ổn định và đa dạng trong đó hai cường quốc có thể sống chung hòa bình trong vùng.
“Chúng ta thấy chuyến đi này là một cơ hội quan trọng để xác định một lịch trình hướng đến tương lai đối với mối quan hệ Hoa Kỳ-Trung Quốc trong hai năm tới, và bảo đảm là mối quan hệ Mỹ-Trung được xác định chủ yếu bằng sự hợp tác ngày càng nhiều và có chất lượng cao hơn về những thách thức trong vùng và toàn cầu, trong khi cũng thận trọng xử lý những bất đồng giữa hai nước.”
Đẩy mạnh một nghị trình hợp tác lớn hơn sẽ không dễ dàng đối với Tổng thống Obama, khi đến Trung Quốc trong tư thế bị suy yếu về chính trị vì cuộc bầu cử trong nước. Và có những dấu hiệu cho thấy sự đón tiếp ông nhận được từ Trung Quốc chỉ có tính cánh bề mặt.
Trong những ngày trước khi nhà lãnh đạo Mỹ đến, báo chí chính thức Trung Quốc đã đăng tải những nhận xét xem thường tổng thống Obama, trong đó có một bài báo mô tả ông là “tẻ nhạt” và nói rằng kết quả cuộc bầu cử mới đây tại Mỹ cho thấy người Mỹ chán ngán “sự tầm thường” của ông.
Hoa Kỳ lo ngại về tình trạng thâm hụt mậu dịch liên tục, các vấn đề về mạng Internet, và những khẳng định chủ quyền trên biển của Trung Quốc tại Biển Đông và Biển Hoa Nam. Tổng thống Obama muốn xoá bỏ cảm tưởng của các nhà lãnh đạo Trung Quốc cho rằng, thông qua chính sách tái quân bình lực lượng tại Thái Bình Dương, Hoa Kỳ đang tìm cách kiềm chế Trung Quốc.
Các giới chức chính quyền Hoa Kỳ nói họ trông đợi những cuộc thảo luận thẳng thắn. Nhưng ông Robert Daly, thuộc Trung tâm Wilson, một nhà ngoại giao trước đây phục vụ tại Trung Quốc, nói những cuộc thảo luận sẽ nhấn mạnh đến những yếu tố tích cực của mối quan hệ, chứ không đi vào trung tâm của những căng thẳng giữa một cường quốc hiện hữu và một cường quốc đang lên.
“Cho đến nay, không bên nào muốn nêu rõ muốn sẵn sàng thực hiện những thay đổi gì. Hay trong trường hợp Trung Quốc, nói cụ thể họ không thích điều gì về tập hợp các sắp xếp hiện hữu tại tây Thái Bình Dương. Trung Quốc chưa bao giờ trả lời những gì Trung Quốc muốn thực hiện mà không thể thực hiện được theo những dàn xếp hiện nay.”
Mục đích đầu tiên của Tổng thống Obama trong chuyến viếng thăm Bắc Kinh là tham dự hội nghị thượng đỉnh về Hợp tác Kinh tế châu Á Thái Bình Dương. Các giới chức Mỹ xem APEC như là một phương tiện để định ra những qui tắc có thể ngăn ngừa những xung đột trong vùng và hy vọng hội nghị này sẽ giúp đạt được tiến bộ về những vấn đề mậu dịch, không gian ảo và khí hậu biến đổi.
Tổng thống Barack Obama đã đọc diễn văn tại hội nghị thượng đỉnh APEC, nói với các nhà lãnh đạo các doanh nghiệp là Hoa Kỳ hoàn toàn cam kết với châu Á.
Ngày hôm nay, Tổng thống Obama cũng loan báo một chính sách visa mới đối với Trung Quốc theo đó Hoa Kỳ sẽ tăng thời hạn cho những visa ngắn hạn dành cho du khách và các nhà kinh doanh được cấp cho các công dân hai nước từ một năm lên mười năm-dài nhất theo luật của nước Mỹ cho phép- và tăng thời hạn visa của sinh viên và trao đổi sinh viên từ 1 đến 5 năm. Thỏa thuận mới sẽ có hiệu lực vào ngày 12 tháng 11.
Tổng thống Hoa Kỳ cũng quảng bá kế hoạch của Washington về “Đối tác Xuyên Thái Bình Dương” gồm 12 quốc gia. Kế hoạch này gây nhiều tranh cãi vì loại bỏ Trung Quốc ra ngoài và cạnh tranh với kế hoạch của Trung Quốc về một vùng mậu dịch tự do châu Á.
Vào ngày thứ tư tới, chuyến viếng thăm chính thức của Tổng thống Obama bắt đầu và đó chính là lúc sẽ diễn ra các cuộc thảo luận quan trọng kín với các nhà lãnh đạo Trung Quốc.
Tổng thống Obama sẽ rời Bắc Kinh để đến thăm Myanmar, tức Miến Điện lần thứ hai. Ở đó, ông sẽ tham dự hai hội nghị thượng đỉnh Đông Á trước khi lên đường đi Australia dự hội nghị thượng đỉnh G-20.
