Trung Quốc ngày 20/12 đã trả lại tàu lặn không người lái của Mỹ mà họ thu giữ hôm thứ Năm tuần trước ở vùng biển quốc tế trên Biển Đông.
Sau cuộc điện đàm của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump và Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn, hành động này của Trung Quốc đã khơi lên nghi vấn liệu có phải Trung Quốc đang “thách thức” Mỹ sau khi ông Trump liên tiếp có những phát ngôn và hành động khiến Trung Quốc phật ý.
Luật sư Vũ Đức Khanh, một chuyên gia tại Canada nghiên cứu vấn đề Biển Đông và luật quốc tế, cho biết: “Trung Quốc trả lại không phải Trung Quốc sợ ông Trump, mà đó là phép thử coi phản ứng của chính quyền mới của Mỹ ra sao.”
Cũng theo Luật sư Khanh, Trung Quốc không bao giờ nhượng bộ Mỹ trên hai phương diện Đài Loan và Biển Đông bởi đó là quyền lợi cốt lõi của Trung Quốc. Ông Trump đắc cử Tổng thống Mỹ đã nêu vấn đề về chính sách ‘một nước Trung Hoa’ và gây phản ứng rất mạnh từ phía Trung Quốc.
Luật sư Khanh dẫn lời cựu ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger nói rằng quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ rất phức tạp và ông Trump có thể là một ẩn số và cũng có thể là một Tổng thống rất mạnh mẽ của Hoa Kỳ.
Vị chuyên gia nghiên cứu Biển Đông nhận định: “Ông Trump có thể đẩy Hoa Kỳ vào thế đối đầu và dẫn tới chiến tranh với Trung Quốc nếu như ông Trump không có sự điều chỉnh về chính sách.”
Tuy nhiên, Luật sư Khanh cho biết thêm, ông không thấy dấu hiệu của một cuộc xung đột vũ trang, nhưng sẽ có một cuộc chiến kinh tế có thể dẫn tới Chiến tranh Lạnh và hiện nay Trung Quốc tiếp tục tìm mọi cách để thử phản ứng của chính quyền ông Trump mà vụ đánh cắp tàu lặn là một ví dụ.
Trung Quốc ngày 15/12 bị cáo buộc đánh cắp một thiết bị lặn không người lái của Mỹ khi thiết bị này đang thu thập dữ liệu về độ mặn, độ trong và nhiệt độ của nước ở tây bắc vịnh Subic của Philippines, khiến Hoa Kỳ phản đối ngoại giao và yêu cầu trả lại.
Hai ngày sau, Tổng thống đắc cử Mỹ tuyên bố “không muốn lấy lại tàu lặn không người lái từ Trung Quốc.”
Bộ Quốc phòng Trung Quốc nói họ phát hiện “thiết bị không rõ nguồn gốc” và đã lấy lên để kiểm tra nhằm ngăn ngừa các vấn đề liên quan đến hàng hải. Bộ này cũng “lấy làm tiếc là phía Mỹ đã đơn phương và công khai làm rùm beng” vụ việc.
Sau khi đôi bên ‘lời qua tiếng lại’, phát ngôn viên Ngũ Giác Đài Peter Cook loan báo việc trao trả đã diễn ra hôm 20/12 ở ngay địa điểm Trung Quốc vớt chiếc tàu lặn lên. Còn Bộ Quốc phòng Trung Quốc tuyên bố việc bàn giao đã diễn ra hoàn toàn "suôn sẻ".
