Tiến sỹ Hà Hoàng Hợp, chuyên gia các vấn đề quốc tế của Việt Nam, nhà nghiên cứu cao cấp khách mời thuộc viện ISEAS (Nghiên cứu Đông Nam Á - Singapore) cho VOA biết rằng vấn đề nhân quyền chắc chắn sẽ nằm trong nghị trình chuyến công du Việt Nam của Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris. Từ Hà Nội, ông bày tỏ kỳ vọng rằng chuyến thăm này, trong nỗ lực của Washington can dự sâu vào khu vực, sẽ giúp Việt Nam được tự do, phồn vinh, và mạnh mẽ hơn.
VOA: Thưa Tiến sỹ, ông có thể chia sẻ ý nghĩa chuyến thăm Việt Nam sắp tới của Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris?
TS. Hà Hoàng Hợp: Từ Hà Nội, tôi thấy rằng người ta chuẩn bị đón chuyến thăm của bà Phó Tổng thống Hoa Kỳ rất kỹ lưỡng. Chính quyền Việt Nam và người dân Việt Nam đều có một nhận thức rằng đây là một dịp rất quan trọng để phát triển quan hệ đối tác toàn diện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Với ba chủ đề: an ninh, chống COVID-19, biến đổi khí hậu, thì ưu tiên lớn đối với phía Việt Nam, và tôi cũng chắc là từ phía Hoa Kỳ, là chủ đề an ninh khu vực và chống COVID-19, nhưng chủ đề về biến đổi khí hậu, cụ thể là về lưu vực sông Mekong và việc khai thác tài nguyên trên biển thực chất cũng là một phần quan trọng trong chủ đề an ninh.
VOA: Đối với Việt Nam và các thành viên khối Đông Nam Á (ASEAN) thì họ nhìn nhận chuyến thăm này với một tâm thế như thế nào, thưa Tiến sỹ?
TS. Hà Hoàng Hợp: Chuyến thăm này là một bước đi cụ thể trong việc Hoa Kỳ củng cố vai trò lãnh đạo về an ninh của mình trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, trong đó có khu vực Đông Nam Á, Biển Đông, tức là có liên quan trực tiếp đến vấn đề an ninh của khối ASEAN. Có điều là chuyến thăm lần này của Phó Tổng thống Hoa Kỳ chỉ đến có hai nước là Singapore và Việt Nam thôi.
Đây là một chuyến thăm đi vào thực chất nhằm củng cố vai trò của Hoa Kỳ và khích lệ các nước trong ASEAN, đặc biệt là có Việt Nam, tham gia, can dự mạnh hơn vào cơ chế đảm bảo an ninh cho khu vực này, cùng với sự can dự của Hoa Kỳ.
VOA: Bàn về triển vọng mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ, một số chuyên gia dự báo rằng trong chuyến đi này hai bên có thể nâng cấp quan hệ lên tầm đối tác chiến lược, ý kiến của Tiến sỹ về việc này như thế nào?
TS. Hà Hoàng Hợp: Tôi hoàn toàn đồng ý với việc nếu như chuyến đi của bà Phó Tổng thống Hoa Kỳ xảy ra việc nâng cấp quan hệ thành đối tác chiến lược thì hoàn toàn thực tế và rất tích cực, không những cho hai nước mà còn cho cả thế giới. Thực chất trên thực tế giữa Hoa Kỳ và Việt Nam đã có nhiều bước tiến và đã đạt được nhiều thành quả thực tiễn hơn là đối tác chiến lược rồi.
Có thể nói mối quan hệ hai nước đã đạt được tầm sâu sắc của mối quan hệ chiến lược rồi nên việc nâng cấp chính thức lên quan hệ đối tác chiến lược, theo ý kiến của tôi và nhiều người ở Việt Nam, là rất phù hợp và rất là nên.
VOA: Liên quan đến nhân quyền, điều mà chính quyền Biden-Harris luôn luôn coi trọng trong việc thăng tiến các quan hệ với nước ngoài, nhưng Nhà Trắng không đề cập đến vấn đề nhân quyền trong công du này. Theo Tiến sỹ, Hoa Kỳ và Việt Nam sẽ thảo luận về vấn đề này hay không và sẽ đạt được một sự đồng thuận nào hay không dù hai bước có những khác biệt?
TS. Hà Hoàng Hợp: Tôi chắc chắn rằng hai bên có nghị trình về đối thoại nhân quyền giữa bà Phó Tổng thống Hòa Kỳ và phía Việt Nam, chắc chắn là có, và nó sẽ là quan trọng.
Trong phần đối thoại về nhân quyền này, phía Mỹ chắc chắn thực hiện đúng theo nguyên tắc và chính sách của họ, đó là nhân quyền là một nền tảng căn bản của chính sách và thực hành của Mỹ, chắc chắn điều đó sẽ xảy ra ở Hà Nội.
Tôi cũng hiểu rằng trong cuộc đối thoại đó, hai bên sẽ thật lòng với nhau rằng cái gì là vi phạm nhân quyền sẽ phải được đặt lên trên bàn để mà nói với nhau.
Tôi cũng nghe được rằng trong chuyến thăm này, bà Phó Tổng thống Hoa Kỳ sẽ đi thăm một ngôi chùa và một nhà thờ, đó cũng là một phần của đối thoại nhân quyền giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, vì tôn giáo là một phần gắn liền với các giá trị về nhân quyền, thực thi và thượng tôn pháp quyền quốc tế.
VOA: Tiến sỹ có kỳ vọng gì khác về chuyến thăm Việt Nam của bà Harris?
TS. Hà Hoàng Hợp: Tôi rất hy vọng rằng quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ được củng cố và được nâng cấp lên tầm quan hệ đối tác chiến lược. Với đối tác chiến lược sâu rộng như vậy thì Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội tốt hơn để trở thành một đất nước tự do, phồn vinh, mạnh mẽ, có nền kinh tế thị trường phát triển, có sự thượng tôn về pháp quyền quốc tế và nhân quyền.
VOA: Trân trọng cảm ơn Tiến sỹ rất nhiều.
