Hôm 23/2, Việt Nam lại bỏ phiếu trắng cho nghị quyết của Liên Hiệp Quốc (LHQ) yêu cầu Nga rút quân khỏi Ukraine. Giới quan sát bày tỏ sự thất vọng, nói rằng hướng đi này khẳng định lập trường “thân” Nga của Hà Nội, dù Việt Nam nói “không chọn bên”.
Chiều ngày 23/2, giờ New York, Đại hội đồng LHQ thông qua nghị quyết kêu gọi Nga rút quân khỏi Ukraine, đảm bảo hòa bình công bằng và lâu dài cho Kiev. Nghị quyết kêu gọi chấm dứt chiến sự Nga - Ukraine, đánh dấu xung đột vũ trang giữa hai nước tròn một năm.
Nghị quyết không mang tính ràng buộc, nhận được 141 phiếu thuận trong số 193 thành viên tham gia. Có 7 nước bỏ phiếu chống và 32 nước bỏ phiếu trắng, trong đó có Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Ấn Độ.
Ngoài Nga, sáu quốc gia bỏ phiếu chống khác gồm Belarus, Triều Tiên, Eritrea, Mali, Nicaragua và Syria.
Đây là lần thứ năm Việt Nam bỏ phiếu có lợi cho Moscow tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc liên quan đến cuộc xung đột Nga – Ukraine, trong đó có 4 lần bỏ phiếu trắng và 1 lần bỏ chiếu chống.
Một ngày trước khi diễn ra cuộc bỏ phiếu, Đại sứ Việt Nam tại LHQ Đặng Hoàng Giang phát biểu kêu gọi các bên liên quan trong cuộc xung đột ở Ukraine hãy “chấm dứt hành động thù địch, tránh các hành động làm leo thang căng thẳng”, đồng thời hối thúc nối lại đối thoại và hòa đàm nhằm đạt được một nền “hòa bình toàn diện, công bằng và lâu dài ở Ukraine”.
Giới quan sát nêu nhận định với VOA rằng động thái này của Việt Nam cho thấy Hà Nội tiếp tục con đường “đi ngược dòng thời đại”, tỏ rõ thái độ “thân” Nga của Việt Nam khi phần lớn các quốc gia trên thế giới lên tiếng phản đối cuộc xâm lược Ukraine của Nga.
Ông Vũ Hoàng Hải, thành viên của khối 8406, ở bang California, Hoa Kỳ, chia sẻ ý kiến:
“Việt Nam đã bỏ phiếu trắng, tức là Việt Nam luôn luôn chơi một nước cờ đôi, lúc nào cũng lên án về vấn đề chiến tranh, họ nói một đàng lại làm một nẻo. Việc Việt Nam bỏ phiếu trắng ngày hôm nay cho chúng ta thấy rằng Việt Nam luôn luôn phụ thuộc vào Nga và Trung Cộng, và rằng Việt Nam đã đứng về phía xâm lược Nga”.
Từ Canada, Luật sư Vũ Đức Khanh, chuyên gia nghiên cứu về chính trị Việt Nam và quan hệ quốc tế, nêu nhận định với VOA qua email: “Đảng Cộng sản Việt Nam đã đặt đất nước Việt Nam đi ngược dòng tiến hóa của thời đại, đứng bên lề của những giá trị nhân bản của cộng đồng nhân loại và có thể trở thành một trong những quốc gia thù địch, không tôn trọng luật pháp quốc tế”.
Tương tự, luật sư Nguyễn Văn Đài ở Đức chia sẻ quan điểm:
“Việc Nga xâm lược Ukraine đã kéo dài một năm và họ đã gây ra biết bao nhiêu tội ác với đất nước và nhân dân Ukraine. Đại hội đồng LHQ ra nghị quyết yêu cầu Nga chấm dứt chiến tranh và rút quân khỏi Ukraine không những đáp ứng nguyện vọng của người dân Ukraine mà đáp ứng nguyện vọng của toàn nhân loại tiến bộ trên khắp thế giới.
“Người Việt Nam biết rõ giá trị của hòa bình và tội ác của chiến tranh và tôi nghĩ rằng người dân Việt Nam đều mong muốn nghị quyết này sẽ được thông qua và Nga phải chấp hành nghị quyết này, nhưng chính quyền Cộng sản Việt Nam đã đi ngược lại, nguyện vọng không chỉ của nhân dân Ukraine mà còn đi ngược lại nguyện vọng của ngay chính nhân dân Việt Nam.
“Người Việt Nam chúng ta cần lên án hành động bỏ phiếu trắng của [chính quyền] Việt Nam đối với nghị quyết mới nhất này”, ông Nguyễn Văn Đài nhận định.
“Việt Nam là một quốc gia đã phải chịu nhiều thiệt thòi, mất mát, đau thương do chiến tranh gây ra, nên nhân dân Việt Nam rất hiểu rõ giá trị của hòa bình, công lý và lẽ phải. Vậy mà thái độ của nhà cầm quyền Cộng sản Việt Nam đã làm cho những người bạn trên thế giới phải bất mãn, đặc biệt, nhân dân Ukraine, hàng triệu người phải chịu đựng hàng ngày hàng giờ, hàng phút những bất công, vô lý, vô nhân của ông Putin phải sửng sốt trước những lá phiếu của Việt Nam”, ông Vũ Đức Khanh nói.
“Thử hỏi, ông Nguyễn Phú Trọng hay ông Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam sẽ giải thích như thế nào với nhân dân thế giới và những người bạn Ukraine”, ông Khanh đặt vấn đề.
Hôm 24/2/2023, các nhà ngoại giao Liên minh châu Âu (EU) tề tựu bên ngoài Đại sứ quán Ukraine ở Hà Nội, gửi đi một thông điệp mạnh mẽ ủng hộ Ukraine và đồng hành cùng nhân dân Ukraine, theo Twitter của EU tại Việt Nam. Có lẽ các lãnh đạo Việt Nam không thể không biết “cuộc tuần hành tụ tập đông người này”, nơi cách quảng trường Ba Đình, và văn phòng Chính phủ không xa.
Các trang mạng báo nhà nước Việt Nam hôm 24/3 có loan tin về việc Đại hội đồng LHQ thông qua nghị quyết này, nhưng không nêu cách chọn phiếu của Việt Nam. Cách loan tin này, theo các nhà quan sát, làm dấy lên những lo ngại về quyền tiếp cận thông tin ở trong nước và tính minh bạch về quyền đại diện của người dân trước diễn đàn quan trọng như LHQ.
Moscow chỉ trích nghị quyết này thiếu cân bằng và bài xích Nga. Đại sứ Nga tại LHQ Vasily Nebenzya cáo buộc phương Tây đang lợi dụng Ukraine và hy sinh lợi ích của các nước đang phát triển để thỏa mãn tham vọng đánh bại Nga, “đẩy cả thế giới xuống vực sâu chiến tranh nhằm duy trì bá quyền”, theo Reuters.
Hồi tuần trước, ông Andrey Yatskin, một nhà lãnh đạo của Thượng viện Nga trong chuyến thăm Việt Nam, nói rằng ông đánh giá cao lập trường “cân bằng, khách quan” của Việt Nam. Ông nói: “Việc Việt Nam từ chối tham gia các biện pháp trừng phạt Nga bất hợp pháp một lần nữa khẳng định bản chất hữu nghị và tin cậy truyền thống của quan hệ hai nước chúng ta luôn không bị ảnh hưởng bởi những thay đổi của tình hình”.
Trao đổi với VOA nhân dịp một năm diễn ra cuộc xung đột, Đại sứ Ukraine tại Việt Nam Oleksandr Gaman nói rằng: “Chúng tôi muốn Việt Nam đứng về phía chính nghĩa, về phía công lý”. Nhà ngoại giao Ukraine cho biết thêm: “Chúng tôi cần sự ủng hộ của mọi quốc gia để chấm dứt cuộc chiến phi nghĩa này. Như chúng ta biết, lý do thực sự của cuộc chiến này là chỉ để tiêu diệt quốc gia Ukraina, xóa sổ đất nước chúng tôi khỏi bản đồ.”
Trong khi phần lớn các quốc gia trên thế giới và cả Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres lên tiếng tố cáo cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, thì chính quyền Việt Nam, cũng như Trung Quốc và các quốc gia khác có xu hướng thân Nga, chưa bao giờ lên án Moscow về cuộc xâm lược này.
Trong số 10 nước thành viên ASEAN, chỉ có Việt Nam và Lào bỏ phiếu trắng cho nghị quyết này, trong khi các nước còn lại, kể cả Myanmar, đã bỏ phiếu thuận.
Phát biểu tại LHQ vào tháng 10 năm ngoái, Đại sứ Giang nói rằng Việt Nam “hiểu rõ giá trị của hòa bình và phản đối mọi hành vi đe dọa, sử dụng vũ lực xâm phạm độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của các nước”. Tuy nhiên, sau đó, đại diện cho Việt Nam, ông bỏ phiếu trắng vụ chống Nga sáp nhập bốn vùng lãnh thổ Ukraine.
Vào tháng 4/2022, Việt Nam là một trong 9 quốc gia châu Á bỏ phiếu phản đối việc loại Nga khỏi Hội đồng Nhân quyền LHQ. Trước đó, vào tháng 3/2022, Hà Nội cũng bỏ phiếu trắng đối với một nghị quyết của Đại hội đồng LHQ về bảo vệ dân thường Ukraine. Tháng 1/2022, Việt Nam bỏ phiếu trắng cho nghị quyết lên án cuộc xâm lược của Nga đối với Ukraine.
Vào tháng 5/2022, trong bài phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở thủ đô Washington, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính nói rằng thay vì chọn bên, Việt Nam “chọn công lý, công bằng và thiện chí, dựa trên các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và Hiến chương LHQ.”
Hồi đầu tháng này, trong cuộc phỏng vấn với VOA, bà Nataliya Zhynkina, Phó Đại sứ Ukraine tại Hà Nội đưa ra thông điệp đến Việt Nam rằng: “Các bạn không cần chọn bên, hãy chọn lẽ phải”.
Luật sư Vũ Đức Khanh đưa ra khuyến nghị cho giới lãnh đạo Hà Hội: “Chính phủ Việt Nam không cần phải chọn bên nhưng nhất định phải chọn chính nghĩa, công lý và hành xử có lương tâm và trách nhiệm, tiếp tục bảo vệ những nguyên tắc căn bản của Liên Hiệp Quốc và tôn trọng luật lệ quốc tế”.
Diễn đàn