Cựu Tổng thống Donald Trump vẫn chưa công bố danh tính người liên danh tranh cử phó tổng thống với mình, nhưng các bản tin trên truyền thông và những ám chỉ từ chiến dịch tranh cử của ông Trump cho thấy ông có thể sẽ cho biết điều đó trong thời gian từ nay đến đại hội đề cử của Đảng Cộng hòa vào cuối tháng 7.
Trong khi ông Trump chắc chắn có thể đưa ra một quyết định bất ngờ, hầu hết các nguồn tin đều cho thấy ông đã thu hẹp phạm vi tìm kiếm của mình xuống còn khoảng 5 người có tiềm năng đứng chung liên danh tranh cử với ông. Ba người đứng đầu bao gồm hai thượng nghị sĩ đương nhiệm – Marco Rubio và JD Vance – và một thống đốc đương nhiệm: Doug Burgum của tiểu bang North Dakota.
Thượng nghị sĩ Tim Scott và Dân biểu Elise Stefanik được cho là cũng đang được xem xét.
Các ứng cử viên tiềm năng sẽ mang lại nền tảng và thế mạnh khác nhau cho liên danh tranh cử tổng thống của Đảng Cộng hòa. Một số người đã chỉ trích ông Trump một cách gay gắt nhưng rồi cũng thay đổi thái độ khi lực lượng ủng hộ của Đảng Cộng hòa tập hợp lại để ủng hộ ông với tư cách là ứng cử viên của đảng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016.
Ông William A. Galston, thành viên cấp cao tại Viện nghiên cứu Brookings, cho biết sự lựa chọn này là một lựa chọn quan trọng đối với chiến dịch tranh cử của ông Trump.
“Mệnh lệnh chính trị là phiên bản chính trị của lời thề Hippocrates: Không làm tổn hại,” ông Galston nói với VOA. "Bởi vì nếu bạn chọn một người bộc lộ khuyết điểm nhanh chóng sau tuyên bố, bạn sẽ phải trả giá đắt về mặt chính trị."
Lựa chọn chiến lược
Các lựa chọn chiến lược khác – ngoài việc đảm bảo người được đề cử sẽ không gây tổn hại cho chiến dịch tranh cử – đã giúp định hướng việc lựa chọn ứng cử viên phó tổng thống trong quá khứ.
Đôi khi việc lựa chọn được sử dụng để "hàn gắn sự rạn nứt" giữa hai phe phái trong đảng của tổng thống. Ông Galston chỉ ra rằng vi phạm nghiêm trọng nhất trong Đảng Cộng hòa là giữa những người ủng hộ ông Trump và những cử tri ưu ái cựu Thống đốc Nikki Haley trong cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa. Ông Trump dường như đã không nói chuyện với bà Haley sau khi bà rời cuộc đua tranh đề cử ứng viên tổng thống của đảng Cộng Hòa, và việc hàn gắn rạn nứt đó dường như không phải là ưu tiên hàng đầu của ông.
Đôi khi những người được đề cử sẽ chọn những đối tác có hệ tư tưởng thân thiết và ủng hộ những lựa chọn chính sách của họ. Hoặc họ sẽ chọn các đối tác quản trị – những nhà lãnh đạo kiên định, giàu kinh nghiệm, những người sẽ tạo thêm năng lực cho liên danh tranh cử. Và một số chọn những người liên danh tranh cử có khả năng thu hút một bộ phận công chúng bỏ phiếu mà người được đề cử có thể gặp khó khăn để tiếp cận.
Người Mỹ thế hệ đầu tiên
Trong số ba ứng cử viên hàng đầu, ông Rubio được biết đến nhiều nhất ở Washington. Là một luật sư, ông đã phục vụ trong chính quyền ở cấp thành phố, tiểu bang và quốc gia trong hơn 25 năm, trong đó 13 năm cuối cùng là ở Thượng viện. Ông là phó chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện và từng giữ chức chủ tịch khi đảng Cộng hòa kiểm soát Thượng viện.
Ở tuổi 53, ông Rubio đã kết hôn và có 4 người con. Ông là người gốc Miami và là con trai của một gia đình nhập cư đến Hoa Kỳ từ Cuba trước cuộc cách mạng cộng sản ở nước này. Nói chung ông có quan điểm diều hâu về các vấn đề an ninh quốc gia.
Với tư cách là ứng cử viên trong cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống của Đảng Cộng hòa năm 2016, ông Rubio là một người chỉ trích gay gắt ông Trump. Ông Rubio từng mô tả ông Trump là một "kẻ lừa đảo" và một "kẻ đáng xấu hổ". Nhưng rồi từ sau đó, ông đã trở thành một trong những người ủng hộ trung thành nhất của cựu tổng thống trong Quốc hội.
“Ông Rubio chắc chắn là người được biết đến nhiều nhất, và ông ấy thực sự mang lại nhiều điều hơn [so với ông Vance và ông Burgum],” ông Larry Sabato, giám đốc Trung tâm Chính trị của Đại học Virginia, nói với VOA. "Chúng ta sẽ phải xem ông ấy đem lại được bao nhiêu, nhưng ông ấy là người nói được tiếng Tây Ban Nha. Ông ấy là người Mỹ gốc Cuba. Và người gốc Latinh ở một mức độ nào đó đã rời xa đảng Dân chủ."
Sứ giả hiệu quả
Ông Vance là người ít kinh nghiệm nhất về chính trị, khi chỉ mới làm việc tại Thượng viện kể từ tháng 1 năm 2023 và không giữ chức vụ dân cử nào trước đó. Là người gốc Ohio, thượng nghị sỹ 39 tuổi này đã lập gia đình và có ba con. Ông gia nhập Thủy quân lục chiến sau khi tốt nghiệp trung học và phục vụ trong Chiến tranh Iraq trước khi lấy bằng cử nhân và bằng luật.
Ông Vance lần đầu tiên được công chúng chú ý vào năm 2016 khi xuất bản cuốn sách bán chạy nhất của mình, "Hillbilly Elegy: A Memoir of a Family and Culture in Crisis" (Hillbilly Elegy: Hồi ký về một gia đình và văn hóa trong cơn khủng hoảng), trong đó phân tích văn hóa và các bệnh lý xã hội của Vành đai Rỉ sét (tức vùng công nghiệp ‘hết thời’) của nước Mỹ. Ông Vance sau đó trở thành một nhà đầu tư mạo hiểm trước khi tranh cử vào Thượng viện năm 2022.
Ông Vance cũng là người chỉ trích gay gắt ông Trump trong những năm đầu tham gia chính trường của cựu tổng thống, và từng tự nhận mình là đảng viên Đảng Cộng hòa "Never Trump" (Không bao giờ là Trump) và gọi ông Trump là "thuốc phiện văn hóa" (ví vị cựu tổng thống như loại thuốc phiện đang tàn phá khu vực Vành đai Rỉ sét).
Giống như ông Rubio, ông Vance cũng trở thành người mạnh mẽ ủng hộ ông Trump sau khi cựu tổng thống thống lĩnh được Đảng Cộng hòa.
Theo nhà nghiên cứu Galston của Viện Brookings, ông Vance không mang lại lợi ích bầu cử rõ ràng cho liên danh ứng viên tổng thống, vì tiểu bang nhà của ông rất có thể sẽ bỏ phiếu cho Trump.
Tuy nhiên, theo ông Galston, "ông Vance sẽ là người truyền đạt hiệu quả thông điệp của ông Trump, mặc dù ông Vance đủ thông minh để đôi khi phạm sai lầm khi nghĩ cho bản thân. Đôi khi có thể có một số xích mích, nhưng nó sẽ không kéo dài."
Năng lực thầm lặng
Ông Burgum, 67 tuổi, là người gốc North Dakota và đã giữ chức thống đốc bang này hai nhiệm kỳ, từ cuối năm 2016 đến nay. Ông đã cho biết rằng ông sẽ không theo đuổi nhiệm kỳ thứ ba. Ông có ba người con từ cuộc hôn nhân đầu tiên kết thúc vào năm 2003. Ông tái hôn vào năm 2016.
Là một doanh nhân giàu có, ông Burgum đã xây dựng một số công ty thành công, trong đó có công ty phần mềm kế toán mà ông đã bán cho Microsoft với giá hơn 1 tỷ USD vào năm 2001. Kể từ đó, ông đã tích cực tham gia nhiều hoạt động từ thiện.
Ông Burgum là ứng cử viên cho đề cử tổng thống của Đảng Cộng hòa vào năm 2024 nhưng đã rời bỏ cuộc đua vào tháng 12/2023. Mặc dù đã chỉ trích ông Trump một cách nhẹ nhàng trong chiến dịch tranh cử, nhưng vị thống đốc này đã ủng hộ cựu tổng thống vào đầu năm nay và tiếp tục có mặt thường xuyên trong các buổi tập hợp của chiến dịch tranh cử của ông Trump và là người đại diện truyền thông cho ông Trump.
“Ông Trump thích ông ấy và cảm thấy thoải mái khi ở bên ông ấy,” ông Sabato nói. “Ông ấy là một doanh nhân, ăn nói rất nhỏ nhẹ, không có chút phấn khích nào và không thể nào lấn át ông Trump khi họ cùng đứng trên sân khấu.”
Các khả năng khác
Trong khi ông Rubio, ông Vance và ông Burgum dường như có cơ hội nhiều nhất lúc này thì ông Scott và bà Stefanik được cho là vẫn đang được xem xét.
Ông Scott, thượng nghị sĩ đại diện tiểu bang South Carolina, đã giữ chức vụ công từ năm 1995, khi ông bắt đầu sự nghiệp chính trị của mình từ cấp địa phương. Ông là thượng nghị sĩ từ năm 2013 và đã phục vụ một nhiệm kỳ tại Hạ viện trước đó.
Là một người Mỹ gốc Phi, ông Scott có thể giúp ông Trump thu hút người Mỹ da đen, nhóm cử tri mà trước đây ông Trump không giành được nhiều phiếu của họ. Tuy nhiên, ông Trump đã có nhiều khả năng giành chiến thắng ở South Carolina, vì vậy việc chọn ông Scott sẽ không mang lại nhiều lợi ích cho ông Trump ở đó.
Bà Stefanik đã đại diện cho quận New York của mình tại Hạ viện từ năm 2015 và là chủ tịch Hội nghị Đảng Cộng hòa tại Hạ viện, một vị trí trong ban lãnh đạo đảng. Bà là một người ủng hộ ông Trump mạnh mẽ. Bà đã thu hút sự chú ý của cựu tổng thống một phần vì sự bảo vệ mạnh mẽ của bà đối với ông Trump khi Hạ viện lần đầu tiên xem xét việc luận tội ông.
Là một phụ nữ, bà Stefanik có thể giúp ông Trump thu hút các cử tri nữ, những người mà cựu tổng thống đôi khi gặp khó khăn để giành thiện cảm. Tương tự như với ông Scott, việc chọn bà Stefanick sẽ khó có thể ảnh hưởng đến cách bỏ phiếu ở bang nhà của bà. New York đã không bỏ phiếu cho một ứng cử viên Đảng Cộng hòa làm tổng thống trong 40 năm qua và 61% cử tri ở đây ủng hộ ông Joe Biden vào năm 2020, trong khi chỉ có 38% ủng hộ ông Trump.
Diễn đàn