Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Jim Mattis tới Philippines đúng vào lúc Manila trong tuần này mừng chiến thắng chống các chiến binh Hồi giáo tại thành phố Marawi - với sự hỗ trợ thiết yếu của quân đội Hoa Kỳ.
Ông Mattis gặp Tổng thống Rodrigo Duterte hôm thứ Ba 24/10, cùng lúc 5 tàu chiến của Nga neo đậu ngoài khơi Philippines và Moscow đang chuẩn bị chính thức bàn giao hàng ngàn khẩu súng trường, cùng đạn dược và 20 xe tải quân đội trong một buổi lễ vào thứ Tư 25/10.
Nhưng ngay trước khi gặp ông Mattis, ông Duterte đã thảo luận với Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu hôm thứ Ba 24/10. Cũng giống như ông Mattis, ông Shoigu đang dự cuộc họp các bộ trưởng quốc phòng châu Á ở phía bắc Manila. Ông Shoigu đã ký kết hai thỏa thuận quân sự, gồm việc mua sắm thiết bị quân sư không nêu rõ là gì.
Hôm 25/10, ông Duterte dự kiến thăm tàu chống tàu ngầm của Nga, tàu Đô đốc Pantaleyev, đang cập cảng Manila.
Đại sứ Hoa Kỳ Sung Kim cố tình làm giảm nhẹ các mối quan ngại của Mỹ về việc ông Duterte tiếp cận Trung Quốc và Nga, và lưu ý rằng Hoa Kỳ, cường quốc chủ thuộc địa cũ của Philippines, là đồng minh duy nhất có ký hiệp ước với Philippines, và có nhiều quan hệ sâu sắc hơn với nước này..
Đại sứ Kim nói với các nhà báo tháp tùng Tướng Mattis:
"Tôi thực sự không cảm thấy bị đe dọa về chuyện Trung Quốc hay Nga cung cấp một số thiết bị quân sự cho Philippines."
"Trong nhiều năm qua, chúng tôi đã cung cấp các thiết bị rất quan trọng cho Philippines. Việc người Trung Quốc và người Nga giờ cung cấp một số súng trường cho Philippines, tôi đảm bảo đây không phải là một lý do để Hoa Kỳ quan tâm."
Trước chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump tới Philippines, nhà ngoại giao Mỹ đơn cử một sự cải tiến về "lời lẽ và thực chất" trong mối quan hệ song phương trong 10 tháng qua, kể từ khi ông Trump đảm nhận chức vụ tổng thống.
Cùng ngày ông Mattis tới Philippines, Manila tuyên bố kết thúc 5 tháng hoạt động quân sự ở thành phố Marawi phía Nam Philippines, nơi nằm dưới quyền kiểm soát của phiến quân Nhà Nước Hồi giáo, sau một cuộc chiến ác liệt trong nội thành, đánh dấu cuộc khủng hoảng an ninh lớn nhất tại nước này trong nhiều năm qua.
Vào tối thứ Hai, Tư lệnh quân đội Philippines, Tướng Eduardo Ano, nói sự hỗ trợ kỹ thuật của Mỹ đã "làm nghiêng thế cân bằng" bởi vì "chúng tôi không nắm bắt rõ tình hình trong những ngày đầu", cho đến khi có thông tin và giúp đánh bại các chiến binh.
Tuy nhiên ngay cả trong chiến thắng ở Marawi, ông Duterte cũng ghi công sự hỗ trợ của Trung Quốc, một đối thủ của Hoa Kỳ.
Ông Duterte nói chính một trong 100 khẩu súng trường bắn tỉa do Trung Quốc gửi tặng đã bắn đi phát đạn đã giết chết Isnilon Hapilon, người tự xưng là “vua” Nhà Nước Hồi giáo tại Đông Nam Á vào ngày 16/10.