Uỷ ban bầu cử Quốc gia Campuchia, cơ quan kiểm tra các cuộc bầu cử nói các tổ chức khác không thể tham gia vào cuộc điều tra của Uỷ ban về những trường hợp bị cáo buộc là bất hợp lệ trong cuộc bầu cử hôm chủ nhật. Thông tín viên Robert Carmichael tường thuật về vụ điều tra cuộc bầu cử mà cả đảng Nhân dân Campuchia lẫn đảng Cứu Nguy Dân tộc đối lập đều nhận là đã thắng.
Hồi đầu tuần này, các quan sát viên và những người theo dõi bầu cử đã ca ngợi Thủ tướng Hun Sen về phát biểu nghe có vẻ hòa giải, rằng ông ủng hộ một cuộc điều tra chung của các chính đảng và các quan sát viên độc lập về những lời khiếu nại gian lận phiếu.
Các nhận định của ông Hun Sen được đưa ra sau một lời tuyên bố thẳng thừng của lãnh tụ đối lập Sam Rainsy nói rằng đảng cầm quyền đã thất bại trong cuộc bầu cử hôm chủ nhật. Ông Sam Rainsy nhấn mạnh rằng cần phải mở một cuộc điều tra độc lập về những lời tố cáo gian lận bầu cử tràn lan.
Cơ quan Bầu cử Quốc gia Campuchia NEC, một cơ quan đúng lý là độc lập, bị nhiều người cho là chịu ơn đảng cầm quyền.
Tổng thư ký NEC Tep Nytha nói bộ luật chủ đạo hoạt động của cơ quan này đơn thuần không cho phép những người khác tham gia vào cuộc điều tra ngoại trừ các quan sát viên. Ông nói:
“Theo đúng luật, NEC chỉ đặt câu hỏi cho các bên liên hệ, những người có liên quan, nhưng chúng tôi không thể mời dân chúng hay các chính đảng tham gia vào tổ chức hay nhân viên bầu cử điều tra những thắc mắc.”
Ông này nói NEC dự trù sẽ duyệt qua danh sách các lời khiếu nại trong những ngày sắp tới và sẽ công bố kết quả sơ khởi trước ngày 10 tháng này.
Phe đối lập tính rằng họ đã thắng 63 ghế trong Quốc Hội 123 ghế, dựa vào một bản thẩm định kết quả tại các trạm bỏ phiếu được các quan sát viên của đảng này đúc kết. Nhưng phe này chưa cung cấp bằng chứng nào về lời khẳng định, trái với các kết quả ban đầu cho thấy phe đối lập thắng 55 ghế so với 68 ghế của đảng CPP cầm quyền.
Một số quan sát viên nêu thắc mắc liệu NEC có khả năng thực hiện một cuộc điều tra khả tín hay không, nhất là bởi vì ủy ban này cũng nắm quyền kiểm soát danh sách cử tri đăng ký, trong đó không có tên của khoảng 1 triệu cử tri thực thụ.
Ông Kuol Panha, người đứng đầu tổ chức theo dõi bầu cử độc lập Comfrel, nói rằng một cuộc điều tra NEC lại do NEC thực hiện sẽ thiếu tính khả tín. Và ông nêu ra rằng cả đảng cầm quyền lẫn phe đối lập đều đồng ý về một tiến trình chung do đó có thể đạt đến một thoả thuận. Ông nói:
“Nhiều cử tri còn than phiền với NEC rằng họ đã mất quyền bỏ phiếu vào đúng ngày bầu cử. Vì thế đây là một thắc mắc lớn về tính khả tín của NEC, không riêng cho lần này mà thậm chí cả trước kia nữa, họ không thực sự ra sức làm việc để thực thi cải cách.”
Ở giai đoạn này, quy mô của các vụ bất hợp lệ vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, theo ông Koul Panha, phe đối lập đã cung cấp cho Comfrel một số kết quả bỏ phiếu ở các trạm không giống với kết quả của NEC.
Ông Koul Panha nói việc thành lập một nhóm hỗn hợp để điều tra những sự kiện không đồng bộ ấy ắt hẳn cũng đơn giản, chỉ việc so sánh kết quả của các trạm bỏ phiếu do các đảng khác nhau và NEC tổ chức. Ông nói:
“Theo tôi, việc kiểm chứng kết quả bầu cử không có gì khó khăn. Chúng ta có thể kiểm tra mọi khác biệt, vì sao có sự khác biệt và kiểm chứng con số.”
Ông Koul Panha nói NEC nên cẩn thận để bảo đảm là tiến trình của mình bao gồm tất cả các thành phần nếu không cử tri có thể sẽ bất mãn với kết quả gây tệ hại thêm cho tình hình vốn đã căng thẳng ở Campuchia.
Trong khi đó, phe đối lập cũng đã cảnh báo rằng họ có thể tẩy chay Quốc Hội. Ðiều đó có nghĩa là sẽ không có con số tối thiểu để phê chuẩn một chính phủ mới, và sẽ gây tình trạng bế tắc cho việc thiết lập ngành hành pháp.
Hồi đầu tuần này, các quan sát viên và những người theo dõi bầu cử đã ca ngợi Thủ tướng Hun Sen về phát biểu nghe có vẻ hòa giải, rằng ông ủng hộ một cuộc điều tra chung của các chính đảng và các quan sát viên độc lập về những lời khiếu nại gian lận phiếu.
Các nhận định của ông Hun Sen được đưa ra sau một lời tuyên bố thẳng thừng của lãnh tụ đối lập Sam Rainsy nói rằng đảng cầm quyền đã thất bại trong cuộc bầu cử hôm chủ nhật. Ông Sam Rainsy nhấn mạnh rằng cần phải mở một cuộc điều tra độc lập về những lời tố cáo gian lận bầu cử tràn lan.
Cơ quan Bầu cử Quốc gia Campuchia NEC, một cơ quan đúng lý là độc lập, bị nhiều người cho là chịu ơn đảng cầm quyền.
Tổng thư ký NEC Tep Nytha nói bộ luật chủ đạo hoạt động của cơ quan này đơn thuần không cho phép những người khác tham gia vào cuộc điều tra ngoại trừ các quan sát viên. Ông nói:
“Theo đúng luật, NEC chỉ đặt câu hỏi cho các bên liên hệ, những người có liên quan, nhưng chúng tôi không thể mời dân chúng hay các chính đảng tham gia vào tổ chức hay nhân viên bầu cử điều tra những thắc mắc.”
Ông này nói NEC dự trù sẽ duyệt qua danh sách các lời khiếu nại trong những ngày sắp tới và sẽ công bố kết quả sơ khởi trước ngày 10 tháng này.
Phe đối lập tính rằng họ đã thắng 63 ghế trong Quốc Hội 123 ghế, dựa vào một bản thẩm định kết quả tại các trạm bỏ phiếu được các quan sát viên của đảng này đúc kết. Nhưng phe này chưa cung cấp bằng chứng nào về lời khẳng định, trái với các kết quả ban đầu cho thấy phe đối lập thắng 55 ghế so với 68 ghế của đảng CPP cầm quyền.
Một số quan sát viên nêu thắc mắc liệu NEC có khả năng thực hiện một cuộc điều tra khả tín hay không, nhất là bởi vì ủy ban này cũng nắm quyền kiểm soát danh sách cử tri đăng ký, trong đó không có tên của khoảng 1 triệu cử tri thực thụ.
Ông Kuol Panha, người đứng đầu tổ chức theo dõi bầu cử độc lập Comfrel, nói rằng một cuộc điều tra NEC lại do NEC thực hiện sẽ thiếu tính khả tín. Và ông nêu ra rằng cả đảng cầm quyền lẫn phe đối lập đều đồng ý về một tiến trình chung do đó có thể đạt đến một thoả thuận. Ông nói:
“Nhiều cử tri còn than phiền với NEC rằng họ đã mất quyền bỏ phiếu vào đúng ngày bầu cử. Vì thế đây là một thắc mắc lớn về tính khả tín của NEC, không riêng cho lần này mà thậm chí cả trước kia nữa, họ không thực sự ra sức làm việc để thực thi cải cách.”
Ở giai đoạn này, quy mô của các vụ bất hợp lệ vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, theo ông Koul Panha, phe đối lập đã cung cấp cho Comfrel một số kết quả bỏ phiếu ở các trạm không giống với kết quả của NEC.
Ông Koul Panha nói việc thành lập một nhóm hỗn hợp để điều tra những sự kiện không đồng bộ ấy ắt hẳn cũng đơn giản, chỉ việc so sánh kết quả của các trạm bỏ phiếu do các đảng khác nhau và NEC tổ chức. Ông nói:
“Theo tôi, việc kiểm chứng kết quả bầu cử không có gì khó khăn. Chúng ta có thể kiểm tra mọi khác biệt, vì sao có sự khác biệt và kiểm chứng con số.”
Ông Koul Panha nói NEC nên cẩn thận để bảo đảm là tiến trình của mình bao gồm tất cả các thành phần nếu không cử tri có thể sẽ bất mãn với kết quả gây tệ hại thêm cho tình hình vốn đã căng thẳng ở Campuchia.
Trong khi đó, phe đối lập cũng đã cảnh báo rằng họ có thể tẩy chay Quốc Hội. Ðiều đó có nghĩa là sẽ không có con số tối thiểu để phê chuẩn một chính phủ mới, và sẽ gây tình trạng bế tắc cho việc thiết lập ngành hành pháp.