Các nhà lập pháp Hong Kong hôm 19/3 nhất trí thông qua dự luật an ninh quốc gia mới chỉ sau hai tuần kể từ khi nó được đệ trình. Các nhà phê bình cho rằng điều luật quan trọng nhưng nhanh chóng được thông qua này sẽ đe dọa thêm các quyền tự do của thành phố do Trung Quốc cai trị.
Bộ luật, được gọi là Điều 23, trừng phạt các tội danh bao gồm phản quốc, phá hoại, nổi loạn, trộm cắp bí mật nhà nước, can thiệp từ bên ngoài và gián điệp với các mức án từ vài năm đến tù chung thân.
Lãnh đạo Hong Kong John Lee cho biết luật này sẽ có hiệu lực vào ngày 23/3 và gọi đây là “thời khắc lịch sử đối với Hồng Kông”.
Bộ luật mới này dựa trên luật an ninh quốc gia do Trung Quốc áp đặt trước đó, vốn đã gây ra các lệnh trừng phạt từ Hoa Kỳ, bao gồm cả đối với ông Lee.
Tuy nhiên, một số nhà lập pháp Hong Kong không đếm xỉa đến nguy cơ bị trừng phạt thêm hay khả năng bị hạ xếp hạng tín dụng.
“Chúng tôi phải lập pháp vì an ninh của đất nước chúng tôi và Hong Kong. Chuyện gì đến thì sẽ đến. Chúng tôi không bận tâm,” người đứng đầu cơ quan lập pháp, Andrew Leung, nói.
Hội đồng Lập pháp Hong Kong, bao gồm những người trung thành với Bắc Kinh, lần đầu tiên được trình bày dự luật này vào ngày 8/3 sau khi lấy ý kiến trong công chúng trong vòng một tháng.
Giới hữu trách nói rằng luật này là cần thiết để bịt những lỗ hổng trong cơ chế an ninh quốc gia bất chấp việc đạo luật do Trung Quốc áp đặt đã được ban hành, vốn được sử dụng để bỏ tù các nhà hoạt động ủng hộ dân chủ.
Luật mới sẽ có hiệu lực ngoài lãnh thổ Hong Kong, làm dấy lên lo ngại nó có thể được sử dụng để đe dọa và hạn chế quyền tự do ngôn luận ở cả thẩm quyền pháp lý bên ngoài Hong Kong.
Các nhà phê bình, bao gồm cả chính phủ Mỹ, nói rằng luật này sẽ thu hẹp hơn nữa các quyền tự do và có thể được sử dụng để "loại bỏ giới bất đồng chính kiến thông qua nỗi sợ bị bắt và bị giam giữ".
Ủy ban hướng về Trung Quốc thuộc Quốc hội và Cơ cấu phụ trách hành chính của Hoa Kỳ (CECC) – uỷ ban cố vấn cho Quốc hội Mỹ – hôm 14/3 công bố một lá thư gửi Ngoại trưởng Antony Blinken, trong đó chỉ trích luật mới và kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ “thực hiện các bước bổ sung để bảo vệ công dân và doanh nghiệp Mỹ”.
“Quan niệm ngày càng mở rộng về an ninh quốc gia sẽ chỉ khiến Hong Kong trở nên kém an toàn hơn đối với các doanh nghiệp và công dân Hoa Kỳ sống ở Hong Kong cũng như những người Hong Kongđang tìm cách thực hiện các quyền tự do cơ bản của họ,” lá thư viết.
Văn phòng Ủy viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc tại Hong Kong đã lên án Hoa Kỳ vì những lời chỉ trích.
“Dừng ngay lập tức việc thao túng và can thiệp chính trị vào các vấn đề Hong Kong,” văn phòng này nói trong một tuyên bố đưa ra trước đó.
Tất cả 89 nhà lập pháp có mặt, bao gồm cả chủ tịch cơ quan lập pháp, đã bỏ phiếu thông qua dự luật. Quốc hội từng có phe ủng hộ dân chủ mạnh mẽ nhưng đã có một sự sắp xếp lại vào năm 2021 để đảm bảo chỉ những "người yêu nước" Trung Quốc mới có thể tranh cử vào các cơ quan công quyền.
Văn phòng Các vấn đề Hong Kong và Ma Cao của Hội đồng Nhà nước Trung Quốc cho biết luật này sẽ “đảm bảo sự thịnh vượng và ổn định của Hong Kong” cũng như bảo vệ lợi ích của các nhà đầu tư nước ngoài, dân chủ và tự do, cũng như “nhân quyền và phúc lợi cơ bản của tất cả công dân Hong Kong”.
Các nhà phê bình cho rằng chính quyền phần lớn phớt lờ lời kêu gọi từ các nhà ngoại giao, học giả pháp lý, các nhóm vận động nhân quyền nhằm bảo vệ tốt hơn các quyền cơ bản, bao gồm cả việc miễn trừ cho giới truyền thông khỏi các tội như bí mật nhà nước.
Một giám đốc điều hành nước ngoài có nhiều thập kỷ kinh nghiệm ở Hong Kong và Trung Quốc cho biết luật mới có thể gây tổn hại cho Hong Kong khi nước này bị mắc kẹt giữa căng thẳng địa chính trị Mỹ-Trung.
Tuy nhiên, các quan chức Hong Kong cho biết luật này không nghiêm khắc hơn luật ở các quốc gia khác, như Hoa Kỳ, Anh và Singapore; và sẽ đảm bảo sự ổn định và ngăn chặn sự lặp lại của các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ của công chúng hồi năm 2019.