Thách thức mà Hoa Kỳ phải đối mặt khi đối đầu với Trung Quốc trên trường quốc tế là “gần như quá mức” và vượt xa một số cuộc khủng hoảng lịch sử tồi tệ nhất mà đất nước này từng gặp phải, cựu cố vấn an ninh quốc gia của chính quyền Trump, Robert C. O’Brien, cho biết hôm 26/9.
“Tôi không chắc nước Mỹ từng đối mặt với mối đe dọa nào như Trung Quốc Cộng sản trong lịch sử của chúng ta hay chưa”, ông O’Brien nói trong một cuộc thảo luận do Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ, một tổ chức nghiên cứu có khuynh hướng bảo thủ, tổ chức.
“Có lẽ là cuộc Chiến tranh Cách mạng, khi chúng ta chiến đấu với người Anh, siêu cường hàng đầu thế giới vào thời điểm đó?” ông nói. “Tôi nghĩ rằng mối đe dọa mà chúng ta phải đối mặt từ Trung Quốc nghiêm trọng hơn nhiều so với mối đe dọa mà chúng ta phải đối mặt với Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh”.
Ông O’Brien cho biết ông tin rằng kế hoạch cuối cùng của Trung Quốc là áp đặt hệ tư tưởng “Marxist-Leninist” của nước này lên phần còn lại của thế giới.
“Họ có một hệ tư tưởng mà họ tin rằng họ có thể sử dụng để tổ chức, để cai trị thế giới”, ông nói. “Vì vậy, đó là mối nguy hiểm đối với tất cả chúng ta, đối với con cháu chúng ta. Đó là mối nguy hiểm đối với mọi người trên thế giới, bởi vì họ tự cho rằng mình có thể cai trị toàn bộ thế giới dựa trên hệ tư tưởng của họ.”
Chính sách Mỹ-Trung trong tương lai
Những phát biểu của ông O’Brien được đưa ra vào thời điểm các chuyên gia đang cố gắng phân tích mối quan hệ của Hoa Kỳ với Trung Quốc sẽ như thế nào trong chính quyền tổng thống tiếp theo, cho dù đó là nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump hay nhiệm kỳ đầu tiên của ứng cử viên bên đảng Dân chủ là bà Kamala Harris.
Trong một phúc trình được công bố vào sáng ngày 26/9, bà Bonny Lin, giám đốc Dự án Quyền lực Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho rằng các chính sách tương lai của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc có thể sẽ đi theo cùng một hướng bất kể ai thắng cử.
“Chính sách của Hoa Kỳ đối với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và Đài Loan có khả năng sẽ duy trì đường nét chung của nó dưới thời chính quyền Harris hoặc Trump”, bà Lin viết. “Nhóm Harris và Trump chia sẻ quan điểm rằng Trung Quốc thách thức và đe dọa trật tự đã thiết lập của quốc tế, hòa bình và ổn định ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và Hoa Kỳ. ‘Quản lý’ Trung Quốc hoặc ‘chiến thắng’ trước Trung Quốc sẽ là ưu tiên hàng đầu của chính quyền Hoa Kỳ tiếp theo, vì sự cạnh tranh gay gắt của Hoa Kỳ với Trung Quốc có khả năng sẽ tiếp tục.”
Tuy nhiên, bà Lin chỉ ra một số lĩnh vực mà chính quyền Trump có thể khác biệt, bao gồm việc thực hiện các chính sách thương mại khắc nghiệt hơn và áp đặt các biện pháp đàn áp sâu rộng hơn đối với các hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc tại Hoa Kỳ.
Bà cho biết, điều chưa rõ ràng là mức độ mà ông Trump sẽ tiếp tục nuôi dưỡng một số liên minh trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mà chính quyền Biden đã nỗ lực củng cố và liệu ông có tiếp tục hỗ trợ Đài Loan, hòn đảo tự quản mà Trung Quốc tuyên bố là của riêng mình hay không.
Trong bài phát biểu vào ngày 26/9, ông O’Brien đã đề cập đến tất cả các chủ đề đó.
Không nói thay cho ông Trump
Ông O’Brien đã phục vụ trong chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump trước tiên với tư cách là đặc phái viên về các vấn đề con tin, và sau đó là cố vấn an ninh quốc gia từ tháng 9 năm 2019 đến tháng 1 năm 2021.
Trong buổi xuất hiện kéo dài 90 phút vào ngày 26/9, ông O’Brien đã nói rõ rằng ông không nói thay cho cựu tổng thống.
“Bất kỳ ai nói rằng họ đang nói thay cho Donald Trump, dù là về mặt nhân sự hay chính sách, thì đều không nói thay cho Donald Trump”, ông nói. “Donald Trump sẽ nói cho chính Donald Trump”.
Tuy nhiên, những quan sát của ông về Trung Quốc có thể cung cấp một số hiểu biết sâu sắc về tư duy của những người có khả năng tham gia chính quyền Trump thứ hai, nếu cựu tổng thống giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11.
Ông O’Brien cho biết chính quyền Trump trong tương lai sẽ tập trung vào việc thể hiện sức mạnh kinh tế, ngoại giao và quân sự của Mỹ đối với Trung Quốc và chống lại những gì cựu tổng thống coi là các hành vi không công bằng của Trung Quốc. Những hành vi đó bao gồm trộm cắp tài sản trí tuệ, tràn ngập các nền kinh tế phương Tây bằng hàng hóa Trung Quốc được Bắc Kinh trợ cấp và giữ giá trị đồng nhân dân tệ của Trung Quốc ở mức thấp một cách giả tạo.
“Tổng thống Trump đã nói những gì ông ấy sẽ làm”, ông O’Brien cho biết. “Ông ấy sẽ tăng thuế đối với Trung Quốc và gửi một thông điệp mạnh mẽ rằng chúng ta sẽ không dung thứ cho hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ nữa. Chúng ta sẽ không dung thứ cho hành vi bán phá giá, chúng ta sẽ không dung thứ cho hành vi thao túng tiền tệ và chúng ta sẽ có sáng kiến để các nhà sản xuất Hoa Kỳ trở về nước”.
Sự hung hăng ‘không ngừng nghỉ’ của Trung Quốc
Ông O’Brien cho biết khi ông ở Toà Bạch Ốc, ông đã thấy rằng Trung Quốc không biết mệt mỏi trong nỗ lực mở rộng ảnh hưởng của Bắc Kinh, cho dù bằng cách sử dụng quân đội để quấy rối các nước láng giềng ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương hay bằng cách tham gia vào các hoạt động gián điệp và gây ảnh hưởng.
“Mỗi lần chúng ta chiến đấu với họ ở đâu đó — hoạt động gián điệp tại một học viện Khổng Tử mà chúng ta đã đóng cửa, nếu đó là một cuộc xâm nhập mạng, nếu đó là một số hành động quân sự chống lại các đồng minh của chúng ta — mỗi lần mình đóng cửa, họ lại xuất hiện ở một nơi khác. Ý tôi là, họ hoạt động trên mọi lĩnh vực. Họ ở trên không gian, trên không, trên biển, trên đất liền”, ông nói.
“Họ hoạt động trong mọi lĩnh vực. Họ đang cố gắng làm suy yếu thế giới tự do, và họ đã làm khá tốt điều đó”.
AK-47 ở Đài Loan
Đầu năm nay, ông O’Brien đã gây ra phản ứng giận dữ từ Bắc Kinh khi ông đề nghị trang bị cho mọi nam giới trong độ tuổi quân dịch ở Đài Loan một khẩu AK-47 để chống lại một cuộc xâm lược tiềm tàng của Trung Quốc.
Vào ngày 26/9, ông đã lặp lại đề nghị này, nói rằng, “Mỗi nam giới trong độ tuổi quân dịch nên có một khẩu AK-47 và hai [băng đạn]. Hãy đảm bảo rằng chúng có thể tương tác với nhau để bạn có thể lấy đạn tiếp theo từ các cuộc tuần tra mà bạn phục kích và tiêu diệt khi chúng xâm lược đất nước của bạn.”
Mục đích, ông nói, là “gây ra một chút sợ hãi trong lòng” giới lãnh đạo Trung Quốc. “Bạn có thể xâm lược, nhưng mỗi khi bạn đi trên phố, mọi cửa sổ đều sẽ có một khẩu AK-47 chĩa vào.”
Ông tiếp tục nói rằng dưới thời chính quyền Trump đầu tiên, “Trung Quốc đã không quấy rối Đài Loan theo cách mà họ đang làm bây giờ.” Ông nói rằng dưới thời chính quyền Harris, “Bạn sẽ không thấy loại sức mạnh mà bạn nhận được từ Tổng thống Trump để giữ cho Đài Loan được tự do.”
Các liên minh của Hoa Kỳ
Ông O’Brien cho biết theo quan điểm của ông, điều cần thiết là Hoa Kỳ phải tiếp tục vun đắp các liên minh chặt chẽ ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. “Tin tốt” ông nói là các liên minh đó rất mạnh mẽ.
“Bạn lấy sự kết hợp của ‘Bộ tứ’ với Ấn Độ, Úc, Hoa Kỳ và Nhật Bản; bạn lấy liên minh ba bên Nhật Bản-Hàn Quốc-Hoa Kỳ; bạn hãy xem AUKUS, với Anh, Úc và Hoa Kỳ; và các liên minh hiệp ước với Thái Lan và Philippines,” ông nói.
“Những liên minh đó khiến Trung Quốc sợ hãi, vì họ thấy chúng ta hoạt động cùng nhau,” ông nói. “Và cùng nhau, chúng ta có thể kiềm chế, và chúng ta có thể đẩy lùi Trung Quốc. Khi họ tạo ra rạn nứt giữa chúng ta, đó là lúc họ có được lợi thế lớn.”
Quay lại cạnh tranh hạt nhân
Ông O’Brien cho biết Hoa Kỳ ngày càng cần khôi phục “bộ ba” hạt nhân của mình — năng lực kết hợp để phóng phi đạn từ trên không, trên bộ và trên biển — vì ngoài mối đe dọa mà đất nước phải đối mặt từ Nga, năng lực hạt nhân của Trung Quốc đang tăng vọt.
“Nếu chúng ta không sớm thực hiện các bước để hiện đại hóa bộ ba và mở rộng năng lực của mình, chúng ta sẽ gặp rắc rối thực sự, vì người Nga có 1.250 hoặc 1.500 vũ khí chiến lược. Họ có khoảng 2.500 vũ khí hạt nhân chiến thuật khác mà họ có thể triển khai. Và Trung Quốc sẽ có 1.500 vũ khí chiến lược chĩa vào chúng ta, và không biết có bao nhiêu vũ khí chiến thuật.
“Đó sẽ là một trận đấu áp đảo 2 hoặc 3 chọi 1 với chúng ta, và đó không phải là công thức răn đe”, ông nói.
“Chúng ta phải quay lại trò chơi hạt nhân”, ông nói. “Thật không may, vì chúng ta nghĩ rằng chuyện đó đã qua — rằng chúng ta đã vượt qua điều đó. Nhưng đối thủ của chúng ta đã quyết định rằng họ vẫn sẽ chơi trò đó. Sẽ thật tuyệt khi nói rằng, ‘Vâng, chúng tôi không muốn chơi trò đó.’ Nhưng chúng ta phải có một sự răn đe hiệu quả.”