Hội Nghề cá Việt Nam cho biết đã gửi văn bản yêu cầu Trung Quốc bồi thường thiệt hại cho các ngư dân bị tàu Trung Quốc gây chìm vào ngày 6/3, nhưng thừa nhận rằng yêu cầu này “chưa lần nào được đáp ứng” trong các vụ tương tự xảy ra trước đây.
Trong văn bản gửi cho các cơ quan chức năng hôm 18/3, Hội Nghề cá Việt Nam dẫn thông tin từ Hội Nghề cá Quảng Ngãi và Nghiệp đoàn Nghề cá vào Chi hội Nghề cá xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, cho biết tàu của 5 ngư dân Việt Nam khi đang khai thác tại khu vực gần đảo Đá Lồi, thuộc quần đảo Hoàng Sa, đã bị tàu Trung Quốc mang số hiệu 44101 “truy đuổi, phun vòi rồng, ép tàu bỏ chạy”, khiến cho tàu này bị va vào đá ngầm và bị chìm. Sau nhiều giờ bám vào phần nổi của mũi tàu, 5 ngư dân Việt Nam sau đó đã được một tàu cá khác của ngư dân Quảng Ngãi đến cứu.
Ước tính thiệt hại của vụ chìm tàu là khoảng 3 tỷ đồng, theo văn bản của Hội Nghề cá.
Trả lời phỏng vấn của VOA ngày 20/3, Chủ tịch Hội Nghề cá Việt Nam, TS. Nguyễn Việt Thắng, lên án hành động “vô nhân đạo” của tàu Trung Quốc, và cho rằng nếu không được cứu vớt kịp thời, thiệt hại của vụ chìm tàu sẽ rất lớn, kể cả thiệt hại về nhân mạng.
“Thiệt hại về tài sản, đe dọa đến tính mạng, mà rất may là tàu của Quảng Ngãi đến cứu kịp, chứ nếu không sẽ gây rất nhiều thiệt hại về người”, TS. Nguyễn Việt Thắng nói với VOA.
Tuy nhiên, người đứng đầu Hội Nghề cá Việt Nam cũng thừa nhận thực tế là các yêu cầu bồi thường từ phía Việt Nam trong nhiều năm qua không mang lại hiệu quả.
“Bao giờ đòi thì cũng mong muốn là có hiệu lực đền bù”, ông Thắng nói. “Tuy nhiên cũng đã nhiều lần làm như thế rồi, chưa lần nào được đáp ứng cả, nhưng bắt buộc vẫn phải lên tiếng yêu cầu vì đó là một hành động vô nhân đạo”.
Văn bản của Hội Nghề cá VN yêu cầu TQ bồi thường cho các ngư dân bị chìm tàu.
Trước thực tế đó, Chủ tịch của cơ quan có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi của ngư dân Việt Nam nói thêm rằng “cách khác mạnh hơn thì cũng có nghĩ ra, nhưng vì vấn đề này là thuộc về hai chính phủ với nhau”. Còn về phương án khởi kiện, theo ông, là một quá trình “rất khó khăn”.
“Nó đòi hỏi các bước có thể nói là rất khó khăn trong việc kiện cáo để đòi trực tiếp với các cơ quan chấp pháp, với người đã gây ra thiệt hại cho ngư dân Việt Nam, bởi vì không bắt được ai, chẳng truy ra được người nào, chỉ biết chắc chắn đó là tàu của Trung Quốc”, TS. Thắng nói với VOA.
Một ngày sau khi Việt Nam đưa thông tin về vụ chìm tàu, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng nói với tờ báo nhà nước Trung Quốc, Hoàn Cầu Thời Báo, rằng sau khi nhận được tín hiệu cấp cứu của tàu cá Việt Nam, tàu của Trung Quốc đã ngay lập tức liên lạc với Trung tâm Tìm kiếm và Cứu nạn Hàng hải Trung Quốc.
“Khi tàu Trung Quốc tiếp cận được tàu cá Việt Nam, nó đã bị chìm và lực lượng cứu hộ Trung Quốc đã cứu các thuyền viên vào buổi chiều hôm đó”, Hoàn Cầu Thời Báo dẫn lời phát ngôn viên Lục Khảng nói hôm 7/3.
Tờ báo Trung Quốc cũng nhắc lại vụ một tàu cá của Việt Nam bị 2 tàu Trung Quốc truy đuổi và đâm chìm vào tháng 7/2016, nói rằng 2 tàu Trung Quốc đã “cứu tàu cá Việt Nam” nhưng “Việt Nam cũng đã nhầm lẫn đổ lỗi cho tàu của Trung Quốc”.
Vụ chìm tàu hôm 6/3 được cho là sự kiện làm gia tăng thêm căng thẳng trên Biển Đông, theo nhận định của các chuyên gia quốc tế.
Ông Gregory Poling, Giám đốc Tổ chức Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI), thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cảnh báo trên tờ Nikkei về lực lượng “dân quân” với hàng trăm tàu cá của Trung Quốc, nói rằng “Sớm hay muộn sẽ có một sự cố bạo lực, nhiều khả năng liên quan đến những dân quân đó với tàu của Philippines hoặc của Việt Nam”. Và sự cố bạo lực như vậy, theo ông, sẽ leo thang và dẫn tới sự can dự của các lực lượng hải quân trước khi bất kỳ ai có thể ngăn chặn nó lại.
Một tuần sau khi xảy ra vụ chìm tàu, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo, trong bài phát biểu hôm 14/3 liên quan đến vấn đề Biển Đông, đã lên án Trung Quốc “ngăn chặn sự phát triển ở Biển Đông thông qua các biện pháp cưỡng chế”.
Đáp lại, phát ngôn viên Lục Khảng của Trung Quốc cho rằng bài phát biểu của ông Pompeo là “vô trách nhiệm”, và nói thêm rằng “các quốc gia bên ngoài khu vực nên kiềm chế không gây rối và phá vỡ tình trạng hòa hợp” của khu vực.
Theo thông tin mà Chủ tịch Hội nghề cá Việt Nam cung cấp cho VOA, số lượng các vụ tàu Trung Quốc đâm, va, gây thiệt hại cho tàu cá của ngư dân Việt Nam gần đây đang có chiều hướng tăng lên, đặc biệt kể từ tháng 5/2018 đến nay.