Bạo động sắc tộc ở Kyrgystan lên đến quy mô lớn

  • Peter Fedynsky
Không có các con số chính xác về quy mô các vụ bạo động vì sắc tộc tại Kyrgystan. Các con số này đã bị thất lạc trong cơn hỗn loạn của các sự kiện đã xảy ra. Số thương vong chính thức trái ngược hẳn và thấp hơn nhiều so với số ước tính không chính thức. Người ta chỉ biết được là có nhiều người chết và có tới 100.000 người và có lẽ còn nhiều hơn thế nữa, đã bị buộc phải bỏ nhà cửa ở Osh và Jalalabad cùng các thị trấn khác. Từ Moscow, thông tín viên VOA Peter Fedynsky ghi nhận chi tiết trong bài tường thuật sau đây.

Hoa Kỳ và Liên hiệp quốc đã lên án tình hình bạo động ở Kyrgyztan. Cả Nga cũng vậy. Nhưng cộng đồng quốc tế vẫn chưa đáp lại những lời yêu cầu chính thức và không chính thức của Kyrgyztan xin hỗ trợ về quân sự để ngăn chặn tình trạng đổ máu. Tại Moscow, một thành viên của cộng đồng Uzbekistan, ông Sherzad Rakhmanov nêu ra sự cần thiết phải có sự giúp đỡ cấp thiết từ bên ngoài. Ông phát biểu tại tòa đại sứ Kyrgyztan.

Ông Rakhmanov nói người Uzbekistan đang yêu cầu trước tiên là tổ chức một hành lang, chứ không phải chỉ mở cửa biên giới, mà là điều động một số lực lượng có thể đưa những người không ra khỏi nhà của họ được, những người bị vây hãm, giúp họ băng qua biên giới, ít nhất vào Uzbekistan, bởi vì đó là nước gần nhất.

Viện trợ nhân đạo quốc tế đang được đưa tới. Nhưng nước và thực phẩm rất khan hiếm sau khi những kẻ có vũ trang đi cướp bóc tiếp liệu tại các cửa hàng. Nhiều người Uzbekistan đang trốn dưới hầm nhà, vì sợ mất mạng nếu rời khỏi đây. Uzbekistan đã nhận tới 100.000 người tỵ nạn.

Tin ghi hàng ngàn người nữa bị kẹt trong vùng đất không thuộc về bên nào nằm giữa bạo động sau lựng và biên giới trước mặt. Bà Galina Nikolayevna nằm trong số những người tỵ nạn đi tuần tra khu vực Anoshin gồm nhiều sắc tộc ở Osh.

Bà Nikolayevna nói rằng toàn bộ thành phố ở trong tình trạng hoảng loạn, mà mọi người đều tự mình nhận ra ngay; mọi người đều ở biên giới.

Con số người thiệt mạng chưa rõ là bao nhiêu. Các báo cáo chính thức thay đổi từ 124 đến 200 người. Nhưng tin tức báo chí cho thấy không ai biết còn bao nhiêu xác người nằm trên đường phố; bao nhiêu người đã bị thiêu hay con số người được gia đình chôn cất trong chỗ riêng tư. Sự kiện này khiến người ta tin vào các con số ước lượng không chính thức là có tới 1.000 người chết.

Bạo động bùng ra hôm thứ sáu, nhưng nguyên do chưa rõ. Những lời giải thích khác nhau, từ một cuộc tranh cãi giữa một người Kyrgystan và một người Uzbekistan vì không trả tiền taxi, cho đến một âm mưu giành lại quyền hành của tổng thống Kyrgyztan bị lật đổ Kurmanbek Bakiyev. Cơ sở hỗ trợ cho ông Bakiyev là ở nam bộ Kyrgyztan, nơi người Uzbekistan ở địa phương chống đối ông. Ông Bakiyev phủ nhận mọi vai trò trong cuộc bạo động và quy lỗi cho chính quyền lâm thời đã không bảo vệ được dân chúng.

Ông Orunbai Suleimanov là một người Kyrgyztan tình nguyện đi tuần tra khu vực Anoshin gồm nhiều sắc tộc ở Osh.

Ông Suleimanov cho biết ông nói với tất cả những người Uzbekiztan rằng không có gì phải sợ hãi. Ông cầu chúc họ một cuộc sống bình thường và trấn an rằng không có ai sách nhiễu ai, hay nặng lời với ai.

Nhưng súng nổ lẻ tẻ có nghĩa là dân chúng đang bị sách nhiễu. Máu đã đổ và mọi người đã bị đuổi đi và nhà cửa đã bị đốt cháy. Dường như không có đường về và con đường đi tới vẫn còn bất định.