Bộ trưởng Nội vụ Anh Amber Rudd hôm 8/3 nói sẽ lên kế hoạch đối phó sẵn sàng một khi các nhà điều tra xác định được kẻ chịu trách nhiệm trong cuộc tấn công bằng chất độc thần kinh đối với cựu điệp viên nhị trùng người Nga.
Bà nói với BBC: “Anh sẽ không nương tay đối với bất kỳ hành động của bất kỳ chính phủ nào trên đất nước này”.
Cảnh sát chống khủng bố Anh cho biết cựu điệp viên nhị trùng Sergei Skripal và cô con gái 33 tuổi của ông đã bị đầu độc bằng chất độc thần kinh vào hôm Chủ nhật tại thị trấn Salisbury xưa nay vốn yên tĩnh.
Một sĩ quan cảnh sát trong nhóm ứng cứu đến hiện trường đầu tiên cũng bị ảnh hưởng và phải nhập viện. Theo lời Bộ trưởng Rudd hôm thứ Năm, viên sĩ quan này vẫn còn trong tình trạng nghiêm trọng nhưng đã có thể nói chuyện được.
“Đây được xem là một sự việc lớn liên quan đến âm mưu giết người bằng cách dùng chất độc thần kinh”, Mark Rowley, trưởng ban chống khủng bố của Cảnh sát Đô thành Anh nói, nhưng ông không xác định chính xác loại chất độc nào đã được sử dụng vào nó được vận chuyển ra sao.
Vụ đầu độc đang đe dọa đến toàn bộ hệ thống an ninh và gây ra cuộc khủng hoảng ngoại giao ở Anh. Các nhà lập pháp yêu cầu chính phủ phải tiến hành cuộc điều tra khẩn cấp về hơn một chục cái chết đáng ngờ gần đây ở Anh, tất cả đều có thể có dính dáng tới các cơ quan tình báo Nga.
Hình ảnh người đàn ông và phụ nữ bị tình nghi do camera an ninh ghi lại tại Salisbury vào ngày 4/3/2018.
Cựu điệp viên Skripal, 66 tuổi, và con gái ông, Yulia, đang trong tình trạng nguy kịch sau khi được phát hiện bất tỉnh trên băng ghế bên ngoài một khu mua sắm. Cảnh sát đã kiểm tra camera an ninh và đang tập trung chú ý vào một người đàn ông và một phụ nữ được phát hiện gần đó.
Hôm thứ Ba, Ngoại trưởng Anh Boris Johnson chỉ trích gay gắt những bác bỏ mạnh mẽ của Nga khi ông cam đoan với các nhà lập pháp Anh rằng chính phủ sẽ điều tra đến tận cùng vụ việc bí ẩn này, đồng thời đe dọa sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Nga nếu Kremlin chủ mưu vụ này. Trong lúc chưa chỉ đích danh ai vào lúc này, ông Johnson gọi Nga là “lực lượng bất hảo và phá hoại”.
Đáp lại, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova nói những phát biểu của Ngoại trưởng Anh là “mọi rợ”. Các nhà ngoại giao Nga ở London cáo buộc ông Johnson là đang “quỷ hóa” đất nước họ.
Mark Edele, một nhà phân tích người Nga tại Đại học Melbourne ở Úc, nói với VOA rằng các nhà điều tra có thể sẽ không bao giờ tìm ra được thủ phạm.
“Nếu Nga đứng đằng sau vụ này, họ chắc chắn sẽ phủ nhận điều đó. Nếu họ không đứng đằng sau vụ này, họ cũng sẽ phủ nhận.”, chuyên gia Edele nói. “Và cách duy nhất để có thể thực sự tìm ra là phải bắt cho được kẻ ra tay hành động, nhưng xét về mức độ chuyên nghiệp của những kẻ liên quan thì điều này khó có thể xảy ra”.
Vụ đầu độc đang được so sánh với vụ ông Alexander Litvinenko, một nhân vật công khai chỉ trích Tổng thống Putin và cũng là một nhân viên tình báo KGB Nga sang làm cho Anh, đã chết một cách đau đớn, vài ngày sau khi uống trà pha với chất phóng xạ poloniium-210 tại một khách sạn ở London năm 2006. Các bác sĩ Anh đã phải rất khó khăn mới xác định được chất độc giết chết điệp viên này.
Kết quả điều tra của Anh nói nhà lãnh đạo của Nga có thể đã chuẩn thuận vụ ám sát này. Tuy nhiên, Kremlin đã tức giận bác bỏ kết luận trên và cho đây là một sự bôi nhọ có động cơ chính trị.
Jamie Paine, một nhân chứng đã phát hiện ra ông Skripal và con gái ông, nói với các nhà báo Anh rằng cô gái bị bất tỉnh, miệng sùi bọt mép, mắt trợn lên và chỉ thấy tròng trắng. Nhân chứng này mô tả: “Người đàn ông thì cứng đờ, cánh tay ngừng cử động, giống như bị chết đứng”.
Nguy hiểm hơn, một trong những nhân viên ứng phó khẩn cấp đến hiện trường cũng đã phải nhập viện.
Hình ảnh ông Skripal bị các nhân viên tình báo bắt giữ nhưng không nêu ngày tháng và địa điểm.
Ông Skripal, người phục vụ trong cơ quan tình báo quân đội Nga, GRU, đã được trao lại cho Anh trong cuộc trao đổi điệp viên theo kiểu chiến tranh lạnh vào năm 2010 ở phi trường Vienna. Sau khi bị giam 4 năm tại Nga vì tội làm gián điệp cho cơ quan tình báo Anh, MI6, ông là một trong 4 điệp viên nhị trùng người Nga được đổi lấy 10 điệp viên của Nga bị trục xuất khỏi Hoa Kỳ, trong đó có con gái của nhà ngoại giao có tiếng của Manhattan, Anna Chapman.
Vào thời điểm đó, ông Putin, một cựu sĩ quan KGB, đã đe dọa trên truyền hình đối với những người phản bội nước Nga.
Năm 2006, một luật mới của Nga được thông qua chính thức cho phép giết, mà không qua xét xử, những người ở nước ngoài mà chính quyền Nga coi là cực đoan hoặc khủng bố, cho phép Tổng thống Nga ra lệnh giết người.
Ông Skripal làm tình báo cho Anh trong những năm 1990 và vẫn tiếp tục liên lạc với MI6 sau khi nghỉ hưu ở GRU vào năm 1999 và làm việc tại Bộ Ngoại giao ở Moscow.
Các công tố viên Nga nói ông Skripal nhận được ít nhất 100.000 USD cho việc hợp tác với MI6, theo các hãng tin Nga. Tại tòa, ông thừa nhận đã bán tên, địa chỉ và tên mã của “vài chục” điệp viên Nga hoạt động tại châu Âu cho MI6 trong suốt 10 năm. Các quan chức tình báo Anh nói rằng ông Skripal đã xác định được tới 300 gián điệp và tay chân của Nga.
Một năm sau vụ trao đổi gián điệp, ông mua một căn nhà ở Salisbury với giá 360.000 USD. Tại đây, ông sống lặng lẽ với vợ, bà Lyudmila, cho đến khi bà qua đời 5 năm trước.
Khi các nhà điều tra Anh nối kết những chuyện đã xảy ra với ông Skripal, các nhà lập pháp cao cấp của Anh nói những cái chết đáng ngờ liên quan đến Nga trong hai thập niên qua cần phải được xem xét lại.