Chính quyền Trump hôm 2/11 đã khôi phục các chế tài của Mỹ đối với Iran vốn đã được dỡ bỏ theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015, nhưng miễn trừ cho tám quốc gia để họ vẫn có thể nhập dầu từ nước Cộng hòa Hồi giáo mà không bị trừng phạt.
Các chế tài có hiệu lực vào thứ Hai tuần sau và bao hàm các lĩnh vực vận tải, tài chính và năng lượng của Iran. Đây là loạt chế tài thứ hai mà chính quyền đã áp đặt lại kể từ khi ông Trump rút khỏi thỏa thuận mang tính dấu mốc này vào tháng 5.
Thỏa thuận năm 2015, một trong những thành tựu ngoại giao lớn nhất của Tổng thống Barack Obama, dỡ bớt hàng tỉ đôla chế tài đối với Iran để đổi lại nước này hạn chế chương trình hạt nhân của họ, mà nhiều người tin là họ đang sử dụng để phát triển vũ khí nguyên tử. Ông Trump đã liên tục lên án thỏa thuận này là “tồi tệ nhất từ trước tới nay” mà Mỹ từng đàm phán và nói rằng nó cho Iran quá nhiều mà nhận lại quá ít.
Nhưng những người ủng hộ thỏa thuận cũng như các bên kí kết khác trong thỏa thuận - Anh, Pháp, Đức, Nga, Trung Quốc và Liên minh Châu Âu - đã kịch liệt bảo vệ nó. Châu Âu đã ra sức cứu vãn thỏa thuận này mà không có Mỹ, lo ngại rằng các chế tài mới sẽ khiến Iran thoái lui và tiếp tục hoạt động phát triển hạt nhân của họ.
Thông báo hôm thứ Sáu được đưa ra chỉ vài ngày trước cuộc bầu cử Quốc hội giữa kì tại Mỹ.
Ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết các biện chế tài “nhằm thay đổi căn bản hành vi của nước Cộng hòa Hồi giáo Iran.” Ông đã đưa ra một danh sách 12 đòi hỏi mà Iran phải đáp ứng để được dỡ bỏ các chế tài bao gồm chấm dứt hỗ trợ khủng bố và tham chiến ở Syria và đình chỉ phát triển phi đạn hạt nhân và đạn đạo.
Ông Pompeo cho biết tám quốc gia sẽ nhận được đặc cách miễn trừ tạm thời cho phép họ tiếp tục nhập khẩu các sản phẩm dầu mỏ của Iran trong khi họ từng bước chấm dứt nhập khẩu hoàn toàn các sản phẩm này. Ông nói các nước này, bao gồm các đồng minh của Mỹ như Thổ Nhĩ Kỳ, Ý, Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc theo thông tin từ các quan chức Mỹ, đã nỗ lực để loại bỏ các sản phẩm dầu nhập khẩu của nhưng không thể hoàn thành việc đó trước ngày thứ Hai.
Quyết định miễn trừ sẽ có giá trị trong sáu tháng, trong thời gian đó nước nhập khẩu có thể mua dầu của Iran nhưng phải gửi thu nhập của Iran vào tài khoản kí quỹ. Iran có thể tiêu tiền nhưng chỉ trong một phạm vi các vật phẩm nhân đạo hạn hẹp.