Việc nhìn thấy những con mèo rừng quý hiếm ở miền bắc Thái Lan đã dấy lên sự phấn chấn trong số các nhà hoạt động vì môi trường và các nhà bảo tồn, họ vốn lo ngại rằng môi trường sống bị mất đi và nạn săn bắn trộm đang góp phần làm loài này bị suy giảm. Từ Bangkok, thông tín viên Ron Corben của đài VOA gởi về bài tường trình chi tiết như sau:
Người ta thấy có những con mèo rừng - tên khoa học là Felis chaus - ở nhiều khu vực trên thế giới - từ Ai Cập, Tây và Trung Á, Nam Á, Sri Lanka và Đông Nam Á - và chúng được coi là một chỉ số quan trọng về bảo tồn động vật hoang dã.
Nhưng các nhà bảo tồn nói mèo rừng phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trên toàn thế giới vì môi trường sống của chúng bị co hẹp do sự can thiệp của con người.
Hồi tháng 1, hệ thống chụp ảnh tự động đã chụp được hai con mèo tại Khu Bảo tồn Các loài Hoang dã Omkoi ở tỉnh Chiang Mai, miền bắc Thái Lan.
Ông Thanya Nethithamkul, Tổng giám đốc Vườn Quốc gia Thái Lan, Ban Bảo tồn động thực vật hoang dã, nói với truyền thông địa phương rằng có lẽ từ lần cuối mèo rừng được nhìn thấy ngoài nhiên nhiên ở Thái Lan đến nay cũng phải đến 40 năm.
"Chúng tôi nghĩ rằng mèo rừng đã biến mất khỏi rừng của chúng tôi. Người dân địa phương từng khẳng định họ đã nhìn thấy chúng, nhưng không có bằng chứng chứng minh chúng tồn tại. Nhưng lần này, chúng tôi có ảnh cho thấy sự hiện diện của chúng".
Nhiếp ảnh gia Parinya Paduntin đã làm việc với một đội ngũ trợ lý nghiên cứu từ Trạm nghiên cứu các loài hoang dã Doi Chiang Dao.
Ông Parinya cho VOA biết một máy ảnh được kích hoạt bằng cảm biến đã được lắp trong công viên trong hai tuần đầu tháng 1. Ông nói các bức ảnh chụp những con mèo quý hiếm đã tạo ra sự phấn chấn lớn.
"Tôi cảm thấy thật tuyệt. Chúng tôi đều nghĩ mèo rừng đã tuyệt chủng. Không thể tả hết bằng lời. Đây là một thành công lớn. Chúng tôi muốn hét lên. Thật phấn khởi. Đã có lúc rối bời vì muốn báo tin cho tất cả bạn bè của tôi để nói về những gì đã diễn ra".
Ông Edwin Weik, người sáng lập Quỹ Bạn bè Thiên nhiên Hoang dã của Thái Lan, cho biết tuy không bị tuyệt chủng ở Thái Lan, mèo rừng vẫn nằm trong danh sách các loài cực kỳ nguy cấp ở Thái Lan.
Ông Anak Pattanavibool, Hội trưởng Hội bảo tồn các loài hoang dã của Thái Lan, cho biết việc phát hiện vừa rồi là "rất quan trọng".
"Về việc ghi lại được hình ảnh của mèo rừng trong những ngày này, chúng rất quý hiếm và ở Thái Lan. Có nhiều người tốt tin rằng chúng có thể đã biến mất rồi. Nhưng lần này, hệ thống chụp ảnh tự động chất lượng cao này đã ghi được hình ảnh con mèo có chất lượng rất tốt. Rất rõ ràng, rất đẹp. Đây là sự khẳng định rất, rất quan trọng".
Mèo rừng và các loài tương tự khác đang phải đối mặt với những thách thức đang diễn ra trong khu vực, ở đó, tại nhiều nơi thuộc châu Á, số lượng mèo rừng đã suy giảm do bị đánh bẫy hoặc đánh bả độc.
Liên minh Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (IUCN) coi mèo rừng thuộc diện "ít quan ngại nhất" trong "danh sách đỏ các loài bị đe dọa" của IUCN.
Theo Công ước về buôn bán quốc tế các loài động thực vật hoang dã nguy cấp (CITES), mèo rừng được liệt kê trong Phụ lục II, đồng nghĩa là tuy không nhất thiết gặp nguy cơ tuyệt chủng, cần phải kiểm soát việc buôn bán để tránh gây ra các nguy cơ đến sự sống còn của chúng.
IUCN nói tình trạng hiếm thấy mèo rừng ở ở Đông Nam Á lục địa "có thể là kết quả của nạn săn bắn quá mức ở những vùng rừng mở và dễ tiếp cận".
Nhất là ở Campuchia, theo IUCN, tất cả các khu vực được bảo vệ "đều không được quản lý đúng mức và gặp nguy cơ về mất môi trường sống, suy thoái và nạn săn bắn".
Ông Anak cho biết việc nhìn thấy mèo rừng diễn ra đúng vào thời điểm môi trường sống của chúng nói chung đang dần biến mất.
"Hầu hết những con mèo rừng đã biến mất vì sự xáo trộn về môi trường sống, cỏ biến mất, môi trường sống ở vùng rừng mở bị mất đi. Đây là môi trường sống còn lại trong vài nơi rất, rất nhỏ hẹp ở miền bắc Thái Lan, vì vậy điều rất quan trọng là chúng ta phải cố gắng giữ được môi trường sống này".
Thái Lan, dưới sức ép của cộng đồng quốc tế và Công ước CITES, đã tiến hành các bước để nhằm giảm bớt tai tiếng của nước này vốn được xem là nơi trung chuyển của hoạt động buôn bán các loài hoang dã, đặc biệt là trong các lĩnh vực như vận chuyển ngà voi bất hợp pháp từ châu Phi đi đến các thị trường ở Trung Quốc và Việt Nam.
Các quan chức về các loài hoang dã và hải quan Thái Lan đã thành công trong việc phát hiện các hoạt động buôn bán tê tê, rùa, và các bộ phận cơ thể và xương hổ tới các thị trường, đặc biệt là Trung Quốc.
Ông Kraisak Choonhavan, chủ tịch tổ chức phi chính phủ Freeland Foundation, chuyên theo dõi hoạt động buôn bán động vật hoang dã, cho biết việc phát hiện mèo rừng thật đáng chú ý trong bối cảnh có các mối nguy hiểm và thách thức đối với công tác kiềm chế buôn bán và săn trộm.
Ông Kraisak cho biết trong những năm gần đây khoảng 30 nhân viên bảo vệ các loài hoang dã của Thái Lan đã bị giết hại bởi các băng nhóm bắt trộm thường là những kẻ đến từ các nước lân cận.
"Ở những nơi chúng tôi gọi là khu bảo tồn động vật dọc theo biên giới với Myanmar và Lào là khu vực mà chúng tôi coi là phong phú nhất về mặt đa dạng sinh học bao gồm các hệ động vật và thực vật."
Nhưng khu vực này rất dễ bị xâm hại bởi các băng nhóm săn trộm.
"Người quả thực có đến đó một cách bất hợp pháp để giết động vật hoang dã. Chúng tôi thậm chí đã phát hiện ra rằng các công ty ở Trung Quốc chấp nhận thuê người Campuchia, những kẻ có vũ trang, đi vào Thái Lan và săn động vật cũng như chặt hạ các loại cây được bảo vệ có giá trị cao ở Trung Quốc".
Tổng giám đốc Vườn quốc gia Thái Lan Thanya từ chối tiết lộ chính xác nơi hai con mèo rừng quý hiếm đã được phát hiện. Nhưng ông nói thêm rằng xuất hiện của những con mèo cho thấy một vùng rừng lành mạnh trong Khu bảo tồn hoang dã Omkoi.