Các bộ trưởng ngoại giao của các nước Đông Nam Á đã không đưa ra được một bản tuyên bố thường lệ vào cuối hội nghị cao cấp hôm thứ Bảy sau khi các nhà ngoại giao cho biết là không có sự đồng thuận về việc nhắc tới các tranh chấp ở Biển Đông như thế nào, cụ thể là vì đòi hỏi từ Việt Nam.
Biển Đông lâu nay vẫn là vấn đề gai góc nhất cho Hiệp hội Các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) với nhiều ý kiến khác nhau trong khối 10 thành viên về cách thức ứng phó trước sự quyết đoán và hoạt động xây cất của Trung Quốc cũng như việc nước này đưa thiết bị quân sự tới những đảo nhân tạo trong vùng biển tranh chấp.
Phát ngôn viên bộ ngoại giao Philippines, Robespierre Bolivar, không chính thức đưa ra lý do về sự trì hoãn và nói rằng tuyên bố sẽ được đưa ra sau một loạt các sự kiện khu vực do Manila tổ chức trong vài ngày tới.
Tuy nhiên những nhà ngoại giao từ ba nước ASEAN nói với hãng tin Reuters rằng sự trì hoãn là do Việt Nam, một trong số bốn nước có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc, muốn văn bản này đề cập tới sự cần thiết phải tránh những hoạt động bồi đắp cải tạo đất và quân sự hóa.
"Chỉ có mỗi Việt Nam là kháng cự. Có lẽ ngày mai, mọi chuyện sẽ được giải quyết," Reuters dẫn lời một nhà ngoại giao tham gia quá trình soạn thảo tuyên bố nói.
Bản dự thảo của tuyên bố mà Reuters xem qua hôm thứ Năm là phiên bản được giảm nhẹ so với phiên bản vào năm ngoái và gạt bỏ những đề cập tới chuyện bồi đắp cải tạo đất và quân sự hóa của Trung Quốc ở Biển Đông.
Trung Quốc cực kỳ nhạy cảm về việc ASEAN đề cập tới chuyện nước này mở rộng năng lực quân sự của họ trên các đảo và một số thành viên lo ngại về những hệ lụy có thể xảy khi làm Bắc Kinh phật lòng vì sức mạnh quân sự và kinh tế của cường quốc này.
Sự bất đồng của ASEAN về câu chữ làm nổi bật ảnh hưởng đang lớn dần của Trung Quốc vào lúc có những bất định về việc liệu chính quyền mới của Mỹ có ưu tiên các mối quan hệ với ASEAN, và tìm cách kiểm soát những hoạt động hàng hải gây tranh cãi của Bắc Kinh hay không.