Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9 sắp mở cửa

Bên dưới Ground Zero, khu bình địa ở New York nơi Tòa Tháp Đôi của Trung tâm Thương Mại Thế giới bị sập sau các cuộc tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001, một viện bảo tàng vô cùng đặc biệt đang thành hình. Đó là Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9 (National 9-11 Memorial Museum). Mục Đời Sống Văn hóa do Hoài Hương phụ trách kỳ này sẽ được dành để gửi đến quý vị một số chi tiết về việc thiết kế và xây cất viện bảo tàng lịch sử mang nhiều ý nghĩa không những đối với người Mỹ, mà với nhiều người trên khắp thế giới, đặc biệt những người từ những nước có công dân thiệt mạng trong biến cố 11 tháng 9 tại New York.

Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9 sắp mở cửa

Sau gần một thập niên từ khi manh nha ý định xây một viện bảo tàng để lưu trữ những chứng tích lịch sử, những kỷ vật và ký ức quanh biến cố 11 tháng 9, Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9 - National 9-11 Memorial Museum, đang ở trong giai đoạn cuối trước khi mở cửa vào mùa xuân năm tới.

Bước vào viện bảo tàng, thoạt tiên khách sẽ tiến vào hội trường Foundation Hall, gồm một bức tường đã ngăn nước sông Hudson khi tòa tháp đôi bị sập.

Cao hơn 11 thước, bức tường là một chứng tích gợi nhớ cảnh hàng ngàn người đã làm việc cật lực trong suốt 9 tháng để tìm những vết tích còn sót lại của các nạn nhân đã bỏ mạng trong các cuộc tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9.

Chủ tịch Hội đồng Quản trị Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9, ông Joe Daniels, nói rằng một trong những chứng tích quan trọng nhất của viện bảo tàng là chiếc cầu thang cứu mạng còn sót lại, đã giúp hàng ngàn người thoát thân ngay trước khi tòa nhà bị sập.

Chủ tịch Daniels và Giám đốc viện bảo tàng Alice Greenwald nói rất khó có thể tìm được một thế cân bằng giữa nhu cầu giáo dục với nhu cầu bảo vệ địa điểm thiêng liêng này, vì thế viện bảo tàng đã tạo ra hai không gian rõ rệt. Dưới chân của tháp phía Bắc của Trung tâm Thương Mại Thế giới cũ (North Tower) là khu triển lãm và tưởng niệm các nạn nhân.
Toàn bộ các kỷ vật được trưng bày có mục đích giúp khách thăm tìm hiểu về các nạn nhân, không phải qua cách họ lìa trần, mà cách họ từng sống.

Dưới chân tòa tháp phía Nam sẽ là khu triển lãm lịch sử. Tại đây sẽ có những chứng tích, hiện vật liên quan tới thủ lãnh khủng bố al-Qaida Osama bin Laden và những kẻ không tặc đã thực hiện các cuộc tấn công khủng bố.

Bên cạnh đó sẽ có những vật trưng bày gợi nhớ hành động vì tha nhân của người Mỹ trong và sau thảm họa, và quyết tâm của Hoa Kỳ sau biến cố 11 tháng 9.

Ông Joe Daniels nói làm việc và tiếp tay hình thành viện bảo tàng là một “vinh dự có một không hai trong đời” ông.

Nhân vật được chọn làm nhân chứng để ghi lại những tư liệu cùng hình ảnh của tiến trình xây dựng viện bảo tàng tại Ground Zero lịch sử, ngay từ khái niệm ban đầu cho tới giai đoan thiết kế và giai đoạn xây cất sau đó, là một nhà sản xuất và làm phim truyền hình nổi tiếng đã giành hai giải Emmy và nhiều giải thưởng uy tín khác. Đó là ông Steve Rosenbaum, CEO của Magnify.net, tác giả của quyển “Curation Nation”, và cũng là sáng lập viên của chương trình MTV News UNfiltered cho kênh truyền hình MTV. Tại một buổi nói chuyện tại Ted University hồi năm ngoái, lần đầu tiên sau gần một thập niên làm nhân chứng quay phim, ông tiết lộ về dự án làm phim tài liệu đó như sau:

“Bài nói chuyện mà tôi đọc tại Đại học TED hồi năm 2012 đề cập tới công việc phức tạp và thường gây xúc động của việc sắp xếp và lưu trữ những tư liệu, chứng tích và kỷ vật để trưng bày cho khách đến tham quan Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9. Rất nhiều người còn quá nhỏ để nhớ lại lúc Tòa Tháp Đôi bị đánh sập.”

Bài nói chuyện đó được tải lên YouTube, đã thu hút hơn 70,000 lượt truy cập. Những phản hồi và những mẫu đối thoại từ bài nói chuyện của ông càng thuyết phục ông về tầm quan trọng và ý nghĩa của Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9, đặc biệt đối với các thế hệ tương lai.

Ông Rosenbaum: "Không nghi ngờ gì là đối với hàng triệu khách đã đến thăm Đài Tưởng niệm biến cố 11 tháng 9, những người đã xướng tên của các nạn nhân, và ngắm thác nước chảy xuống khoảng không sâu bên dưới, thấu hiểu tính nghiêm trọng của biến cố đã xảy ra tại địa điểm này. Nhưng đối với những người trẻ tuổi, câu chuyện chỉ đơn giản là: một số phần tử khủng bố điều khiển máy bay đâm thẳng vào hai tòa nhà, làm chúng bị sập. Thế thôi. Một khi Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9 mở cửa, thì câu chuyện ấy sẽ mang nhiều sắc thái và chi tiết hơn. Đằng sau những cái tên được xướng lên tại buổi lễ tưởng niệm hàng năm, là những câu chuyện. Các biến cố xảy ra ngày hôm ấy sẽ có bối cảnh, và nhờ công lao khó nhọc của toán công tác xây dựng viện bảo tàng trong suốt gần 10 năm nay, những chi tiết, những sự kiện, những kiến thức sẽ được hệ thống hóa và trưng bày cho công chúng xem."

Như tất cả các dự án lớn, dự án xây cất Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9 đã gặp nhiều trở ngại, kể cả một thời gian hoàn toàn gián đoạn kéo dài một năm vì một cuộc tranh chấp liên quan tới việc tài trợ dự án. Thế vẫn chưa hết, công trường xây cất đã bị ngập lụt trong trận bão Sandy, đòi hỏi phải dọn quang và sửa chữa những hư hại.

Nhưng toán công tác nay đã vượt qua được những thách thức đó. Trên trang blog của ông hôm 10 tháng 9, một ngày trước kỷ niệm năm thứ 12 của biến cố 11 tháng 9, ông Rosenbaum cho biết là giờ đây, tiến trình xây cất đã hoàn tất, mhững vật trưng bày và các tài liệu đa truyền thông đã bắt đầu được đưa tới địa điểm để được thử nghiệm và điều chỉnh.

Ông Rosenbaum nói những tháng sắp tới sẽ còn nhiều bất ngờ, giữa lúc Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9 chuẩn bị ra mắt câu chuyện phía sau thảm họa 11 tháng 9, chắc chắn sẽ gây nhiều xúc động cho khách đến xem. Theo ông câu chuyện về ngày 11 tháng 9 sẽ trở nên phức tạp hơn, và quan trọng hơn, giữa lúc các diễn biến trên toàn cầu thay đổi mức độ phức tạp và những đối thoại về vai trò của Hoa Kỳ trong một thế giới chính trị đầy hiểm nguy.

Hiện giờ ban tổ chức chưa biết nên bán vé bao nhiêu để vào xem triển lãm. Nhưng có một điều chắc chắn, là gia đình các nạn nhân sẽ luôn luôn vào cửa miễn phí.

Viện Bảo Tàng Quốc gia 11 tháng 9 sẽ mở cửa vào cuối tháng Tư hoặc đầu tháng Năm năm 2014.