Bộ trưởng Công an Tô Lâm, người thi hành chiến dịch bài trừ tham nhũng ráo riết của Tổng bí thư Đảng Cộng sản Nguyễn Phú Trọng, được giới thiệu bầu làm Chủ tịch nước sau một cuộc họp của các nhà lãnh đạo chủ chốt do ông Trọng chủ trì vào ngày 18 tháng 5.
Ông Trần Thanh Mẫn, Phó chủ tịch thường trực Quốc hội, được đề cử lên làm Chủ tịch Quốc hội, theo thông cáo của Văn phòng Trung ương Đảng.
Sự sắp xếp nhân sự cao cấp này diễn ra trong bối chính trường Việt Nam chứng kiến sự xáo trộn chưa từng thấy ở thượng tầng với việc hai chủ tịch nước và một chủ tịch Quốc hội bị buộc phải thôi chức trong vòng chưa đầy 18 tháng, tất cả đều do những "sai phạm" không được nêu cụ thể nhưng có phần chắc liên quan tới chiến dịch ‘đốt lò’ của ông Trọng.
Sau khi được Quốc hội biểu quyết chấp thuận, có thể diễn ra vào tuần sau, Đại tướng Tô Lâm, 66 tuổi, sẽ thay thế ông Võ Văn Thưởng, người đã từ chức hồi tháng 3 sau khi bị cáo buộc vi phạm điều lệ đảng, chỉ hơn một năm sau khi được bổ nhiệm.
Được nhiều người coi là một trong những nhân vật quyền lực nhất nước, ông Lâm đã được Ban Chấp hành Trung ương Đảng lựa chọn vào đầu tuần này, nhưng chính quyền và truyền thông nhà nước chỉ tiết lộ đề cử vào ngày thứ Bảy.
Các nhà lãnh đạo chủ chốt của Việt Nam trong một phiên họp ngày 18 tháng 5 năm 2024
Chủ tịch nước giữ vai trò chủ yếu mang tính nghi lễ nhưng là một trong bốn vị trí ‘tứ trụ’ lãnh đạo cao nhất của Việt Nam. Những người còn lại là tổng bí thư, thủ tướng và chủ tịch Quốc hội.
Nhiều nhà quan sát coi việc bổ nhiệm ông là một bước khả dĩ để ông trở thành tổng bí thư, chức vụ hàng đầu ở đất nước độc đảng này, khi các nhiệm kì của các nhà lãnh đạo hiện tại kết thúc vào năm 2026 - hoặc thậm chí sớm hơn, nếu Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thôi chức trước khi nhiệm kì thứ ba của ông hết hạn.
Ông Mẫn, 61 tuổi, sẽ thay thế ông Vương Đình Huệ sau khi ông này bị miễn nhiệm vì những cáo buộc sai phạm cách đây hơn hai tuần.
Các đề cử được đưa ra khi Đảng bổ nhiệm bốn thành viên mới của Bộ Chính trị hôm thứ Năm, cơ quan ra quyết định hàng đầu của đất nước, sau khi loại bỏ nhà lãnh đạo cao cấp thứ năm là bà Trương Thị Mai. Bà là người thứ sáu rời khỏi Bộ Chính trị kể từ cuối năm 2022 trong một loạt những vụ từ chức cao cấp chưa từng thấy.
Thịt bò dát vàng
Ông Lâm giữ chức bộ trưởng Bộ Công an từ năm 2016 và được đưa vào Bộ Chính trị vào năm 2021.
Ông cũng là Phó Trưởng ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng của Đảng kể từ năm 2021, đóng vai trò trọng yếu trong chiến dịch ‘đốt lò’ đã chứng kiến hàng ngàn quan chức và lãnh đạo doanh nghiệp cao cấp bị truy tố hoặc buộc phải từ chức.
Ông từng vướng vào một vụ lùm xùm hồi năm 2021 khi đầu bếp nổi tiếng "Salt Bae" đăng tải một video quay lại cảnh ông này đút cho ông Lâm ăn miếng bò bít tết dát vàng tại nhà hàng của ông ở London, trong khi Việt Nam đang bị phong tỏa vì Covid-19. Đoạn video lan truyền rộng rãi trên mạng trước khi đầu bếp người Thổ Nhĩ Kỳ Nusret Gokce gỡ nó xuống.
Một chủ quán bún bò ở Đà Nẵng sau đó đăng video nhại lại video của "Salt Bae" đã bị kết án năm năm tù vì tội "tuyên truyền chống nhà nước."
Ông Lâm đứng đầu Bộ Công an vào năm 2017 khi an ninh Việt Nam bị cáo buộc đã thực hiện một vụ bắt cóc cựu lãnh đạo doanh nghiệp Trịnh Xuân Thanh ở Đức qua ngả Slovakia. Vụ việc đã làm rạn nứt quan hệ giữa hai nước.