Biển Đông đã chứng kiến sự gia tăng hoạt động quân sự trong những tuần gần đây.
Mỹ và các đồng minh đã tiến hành một số cuộc tập trận chung gần Philippines. Cuộc tập trận diễn ra trong bối cảnh căng thẳng khu vực ngày càng tăng sau vụ đối đầu lãnh thổ mới nhất giữa Trung Quốc và Philippines hồi đầu tháng 8.
Các nhà phân tích cho rằng Washington và các đồng minh đang thể hiện “sự gắn kết giữa các liên minh” thông qua các hoạt động phối hợp này.
Ông Euan Graham, nhà phân tích cấp cao tại Viện Chính sách Chiến lược Australia, nói với VOA trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại: “Điều tôi nghĩ Mỹ muốn làm là gửi cho Trung Quốc một thông điệp rằng liên minh này đang sát cánh cùng nhau”.
Các lực lượng từ Úc, Philippines và Hoa Kỳ đã tiến hành một loạt tập trận bắt đầu từ ngày 21 tháng 8, thực hiện các cuộc diễn tập đổ bộ trên bãi biển và tấn công trên không ở các khu vực gần Biển Đông. Đây là cuộc tập trận lớn nhất có sự tham gia của Canberra và Manila, cả hai đều chỉ trích thái độ ngày càng hung hăng của Bắc Kinh ở vùng biển tranh chấp.
Ngoài cuộc tập trận ba bên, Bộ Quốc phòng Nhật Bản chia sẻ rằng Nhật Bản, Australia, Mỹ và Philippines đã tổ chức cuộc tập trận hải quân chung vào ngày 24/8.
Sau cuộc tập trận chung, các nhà lãnh đạo quân sự của bốn nước đã hội đàm tại Manila.
Trong một tuyên bố, Tư lệnh Hạm đội 7 của Hoa Kỳ, Phó Đô đốc Karl Thomas, mô tả các nỗ lực chung là một cam kết “duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong khi tuân thủ Luật Biển”.
Răn đe do Mỹ dẫn đầu có thể khiến Trung Quốc ‘đối đầu’ hơn
Sau khi Philippines cáo buộc các tàu tuần duyên Trung Quốc phun vòi rồng vào các tàu tiếp tế của Philippines vào đầu tháng 8 vừa qua, một số nhà quan sát cho rằng những nỗ lực do Mỹ dẫn đầu nhằm tăng cường sự hiện diện ở Biển Đông là nhằm duy trì trật tự dựa trên luật lệ.
Bà Eleanor Hughes, một thành viên không thường trú tại tổ chức nghiên cứu và phân tích chính sách Econvue có trụ sở tại Chicago, nói với VOA trong một cuộc phỏng vấn qua Zoom: “Những cuộc tập trận này là cách Hoa Kỳ và các đối tác cùng chí hướng thực hiện khả năng răn đe chống lại Trung Quốc”.
Trong khi Washington và các đồng minh hy vọng thay đổi hành vi hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông thông qua biện pháp răn đe và các biện pháp khác, một số chuyên gia quốc phòng cho rằng Bắc Kinh có thể coi những động thái này là sự tăng cường các nỗ lực do Mỹ dẫn đầu nhằm kiềm hãm Trung Quốc.
“Tôi nghĩ Mỹ và các đối tác đang cố gắng thay đổi thái độ của Trung Quốc theo chiều hướng tốt hơn, nhưng mối quan tâm của tôi là làm thế nào họ có thể làm điều đó đến mức không đẩy Trung Quốc vào chân tường”, ông Collin Koh, học giả quốc phòng tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore, giải thích với VOA.
Ông nói thêm rằng một số diễn biến trong những năm gần đây cho thấy Trung Quốc có thể bị thúc đẩy áp dụng cách tiếp cận mang tính đối đầu hơn. Vào lúc Bắc Kinh nỗ lực giải quyết các vấn đề kinh tế và chính trị trong nước chưa từng có, ông Koh cho rằng Trung Quốc có thể áp dụng điều mà ông mô tả là “chính sách hướng ngoại”, trong đó chính quyền cố gắng đánh lạc hướng công chúng khỏi những thách thức trong nước.
Ông nói: “Trung Quốc có thể thực hiện các hành động đối đầu và hung hăng hơn đối với các điểm nóng như Biển Đông hoặc thậm chí là Đài Loan”. “Tôi không nghĩ đó là điều mà Mỹ và các đồng minh muốn đạt được”.
Bình luận về vụ vòi rồng, Tư lệnh Hạm đội 7 của Hải quân Mỹ, Phó Đô đốc Karl Thomas, hôm 27/8 nói hành vi hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông phải bị thách thức và kiểm soát.
Ông Thomas nói: “Không có ví dụ nào về hành vi hung hăng sống động hơn là hoạt động vào ngày 5 tháng 8 trên bãi cạn này”.
“Chúng ta phải thách thức những người mà tôi có thể nói là đang hoạt động trong vùng xám.”
Đáp lại, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nói các tàu chiến Mỹ đã phô diễn sức mạnh và gây bất hòa ở vùng biển tranh chấp, mà theo lời ông, đó mới là “hành vi hung hăng”.
Ông nói trong cuộc họp báo hàng ngày hôm 28 tháng 8: “Tuần duyên Trung Quốc thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ chủ quyền, quyền và lợi ích hàng hải của Trung Quốc. “Điều này không thể chê trách được. Mỹ không có quyền can thiệp”.
Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông, một khẳng định bị quốc tế bác bỏ. Malaysia, Việt Nam, Brunei, Đài Loan và Philippines có nhiều yêu sách khác nhau đối với một số khu vực nhất định.
Hàn Quốc có thể tính chuyện can dự nhiều hơn vào Biển Đông
Ngoài những nỗ lực thiết lập khả năng răn đe thông qua các cuộc tập trận chung với các đối tác ở Biển Đông, một số nhà phân tích cho rằng Hàn Quốc, một đồng minh quan trọng khác của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, có thể đang đặt mục tiêu tham gia nhiều hơn vào Đông Nam Á.
Chuyên gia quốc phòng Koh ở Singapore nói: “Phần lớn, Seoul khá im lặng khi đề cập đến vấn đề Biển Đông, nhưng trong thời gian gần đây, điều này dường như đã thay đổi”. “Sau sự cố vòi rồng, tòa đại sứ Hàn Quốc tại Manila đã đưa ra tuyên bố chỉ trích Trung Quốc. Khá hiếm khi người Hàn Quốc công khai về vấn đề này”.
Trong khi mức độ cam kết của Seoul đối với Biển Đông vẫn chưa rõ ràng, ông Koh cho rằng một số dấu hiệu cho thấy Hàn Quốc có thể muốn hiện diện rõ ràng hơn ở Đông Nam Á, đặc biệt là Biển Đông. Ông nói với VOA: “Có một loạt các mối quan hệ liên minh mạnh mẽ hơn làm nền tảng cho cách tiếp cận của Mỹ ở Biển Đông chống lại Trung Quốc”.
Phần lớn, các nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh, Washington và các đồng minh sẽ tiếp tục duy trì các hoạt động của họ ở Biển Đông “dưới ngưỡng của một cuộc xung đột vũ trang”. Tuy nhiên, họ cho rằng Bắc Kinh sẽ tiếp tục thúc đẩy yêu sách của mình ở Biển Đông.
Ông Graham từ Viện Chính sách Chiến lược Úc nói: “Nếu họ không thành công trước Manila, họ có thể sẽ thử Việt Nam và nếu Việt Nam đẩy trở lại, họ có thể thử Malaysia”.
“Có rất nhiều cơ hội để Bắc Kinh thúc đẩy yêu sách của mình. Đó là lý do tại sao thách thức quan trọng nhất là có được phản ứng gắn kết không chỉ từ các đồng minh của Mỹ mà còn từ các nước Đông Nam Á”.
Diễn đàn