Theo các chuyên gia theo sát sự đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc, những khó khăn kinh tế trong nước của Trung Quốc đang làm dấy lên lo ngại rằng Bắc Kinh có thể bù đắp bằng cách leo thang nguy cơ chiến tranh với Mỹ về vấn đề Đài Loan.
Và kinh tế của Trung Quốc chậm lại, vốn đã rõ ràng trong tăng trưởng chậm lại, xuất khẩu sụt giảm và nợ đô thị ngày càng tăng, tỷ lệ thất nghiệp và giảm phát, có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn nếu các quốc gia khác theo gương Mỹ trong việc hạn chế đầu tư vào Trung Quốc.
Ông Hal Brands, người từng là trợ lý đặc biệt cho bộ trưởng quốc phòng về hoạch định chiến lược trong năm 2015-16 trong chính quyền Obama, nói: “Trung Quốc có thể hành động hung hăng hơn trong thời gian tới – khi khả năng quân sự của họ trưởng thành – sẽ tìm cách thắng lợi khi vẫn còn cơ hội”. Ông hiện là giáo sư nổi tiếng về các vấn đề toàn cầu tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Cao cấp Johns Hopkins.
“Đây là lý do tại sao nguy cơ xảy ra chiến tranh ở Đài Loan, chẳng hạn, là cao nhất trong thập niên này - bởi vì Trung Quốc sẽ có khả năng quân sự mạnh hơn bao giờ hết, ngay khi nước này đạt đến cao điểm và bắt đầu suy giảm kinh tế so với Hoa Kỳ,” theo lời ông Brands, tác giả của “Vùng nguy hiểm: Xung đột sắp tới với Trung Quốc”.
Ông Brands cho biết trong lịch sử, các cường quốc đang trỗi dậy trở nên hung hăng hơn khi nền kinh tế của họ chậm lại và những rắc rối địa chính trị gia tăng.
“Ngày nay, Trung Quốc đang đối mặt với những vấn đề này. Khi nền kinh tế Trung Quốc gặp khó khăn, nước này sẽ khó vượt qua Hoa Kỳ để trở thành cường quốc hàng đầu thế giới”, ông nói.
Tổng thống Joe Biden đã ký một sắc lệnh vào ngày 9/8 cấm các công ty đầu tư mạo hiểm và cổ phần tư nhân của Hoa Kỳ đầu tư vào các công nghệ tiên tiến của Trung Quốc có thể đe dọa an ninh quốc gia của Hoa Kỳ.
Phát ngôn viên Toà đại sứ Trung Quốc Liu Pengyu hôm 10/8 nói với VOA rằng Bắc Kinh quan ngại sâu sắc về động thái của ông Biden.
“Mặc dù Trung Quốc nhiều lần bày tỏ quan ngại sâu sắc, Mỹ vẫn tiếp tục với các hạn chế đầu tư mới”, ông Liu nói. “Phía Trung Quốc rất thất vọng về điều này.”
Ông Liu nói tiếp: “Những hạn chế đầu tư mới nhất sẽ làm suy yếu nghiêm trọng lợi ích của các công ty và nhà đầu tư Trung Quốc và Mỹ, cản trở sự hợp tác kinh doanh bình thường giữa hai nước và làm giảm niềm tin của cộng đồng quốc tế vào môi trường kinh doanh của Hoa Kỳ.”
Trung Quốc ngày càng trở nên hung hăng ở Biển Đông, sử dụng sự hiện diện hải quân của mình để hỗ trợ cho các yêu sách chủ quyền sâu rộng đối với các đảo nhỏ và những gì được ước tính là trữ lượng dầu mỏ và khí tự nhiên khổng lồ chưa được khai thác của vùng biển này. Các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh đã chọc giận các bên tranh chấp chủ quyền, bao gồm Việt Nam, Philippines, Đài Loan, Malaysia và Brunei.
Bắc Kinh cũng đã tăng cường hiện diện quân sự ở eo biển Đài Loan, nơi Hoa Kỳ đang thực hiện quyền tự do hàng hải để chống lại lập trường hiếu chiến của Trung Quốc đối với đảo Đài Loan tự trị mà Bắc Kinh coi là lãnh thổ của mình.
Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết hôm 9/8 rằng 10 máy bay của lực lượng không quân Trung Quốc đã tiến vào vùng nhận dạng phòng không của hòn đảo cùng với 5 tàu chiến Trung Quốc tham gia các cuộc tuần tra “sẵn sàng chiến đấu”.
Các tuyến thương mại mở qua eo biển Đài Loan và Biển Đông được coi là rất quan trọng đối với nền kinh tế toàn cầu. Ước tính hơn 3,4 nghìn tỷ đô la hàng hóa chiếm 21% thương mại toàn cầu đi qua eo biển Đài Loan mỗi năm.
Một cuộc xâm lược của Trung Quốc vào Đài Loan có thể cắt đứt tuyến đường thương mại toàn cầu quan trọng.
Ông Matthew Kroenig, phó chủ tịch kiêm giám đốc cấp cao của Trung tâm Chiến lược và An ninh Scowcroft thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, cho biết “Tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đã chững lại và có khả năng sẽ giảm trong thời gian tới”.
Tuy nhiên, ông nói, việc Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình không có khả năng nhìn nhận thực tế có thể dẫn đến cùng một kiểu tính toán sai lầm mà Tổng thống Nga Vladimir Putin đã mắc phải khi nghĩ rằng ông có thể dễ dàng chinh phục Ukraine.
Ông Kroenig, tác giả cuốn “Tái hiện sự tranh đua của đại cường”, nói: “Ông Tập không hiểu rằng” nền kinh tế Bắc Kinh đang suy thoái.
“Ông ấy tin chắc rằng ông ấy đang làm cho Trung Quốc mạnh hơn, và chính nước Mỹ đang suy tàn. Do đó, tôi e rằng đây là một công thức dẫn đến chiến tranh. Các học giả quan hệ quốc tế tin rằng chiến tranh thường bị khơi mào bởi tính toán sai lầm.”
Diễn đàn