Trong khi vận động giành lại chức tổng thống Hoa Kỳ, ông Donald Trump tuyên bố sẽ có thể chấm dứt cuộc chiến của Nga ở Ukraine trong vòng 24 giờ, cảnh báo rằng Israel sẽ bị “xóa sổ” nếu ông thua cuộc bầu cử và tuyên bố sẽ áp dụng mức thuế mới đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Giờ đây, khi ông Trump tuyên bố chiến thắng, nhiều người trong và ngoài nước đang đặt ra một câu hỏi cấp bách: liệu ông có thực hiện đúng danh sách dài các lời đe dọa, lời hứa và tuyên bố về chính sách đối ngoại của mình không?
Đảng Cộng hòa đã đưa ra rất ít chi tiết cụ thể về chính sách đối ngoại, nhưng những người ủng hộ cho rằng sức mạnh trong tính cách của ông và cách tiếp cận “hòa bình thông qua sức mạnh” của ông sẽ giúp thuyết phục các nhà lãnh đạo nước ngoài theo ý muốn của ông và xoa dịu những gì mà đảng Cộng hòa mô tả là “thế giới bốc hỏa”.
Họ quy trách nhiệm các cuộc khủng hoảng toàn cầu là do sự yếu kém của Tổng thống Joe Biden, mặc dù những người theo đảng Dân chủ của ông Biden bác cáo buộc đó.
Cả bạn bè lẫn kẻ thù của nước Mỹ vẫn cảnh giác khi họ chờ đợi ông Trump trở lại nhiệm sở vào tháng 1, tự hỏi liệu nhiệm kỳ thứ hai của ông có đầy rẫy sự hỗn loạn và khó lường như bốn năm đầu tiên của ông hay không.
Nhiệm kỳ tổng thống 2017-2021 của ông Trump thường được định nghĩa trên trường thế giới bằng chính sách thương mại bảo hộ “Nước Mỹ trên hết” và lời lẽ cô lập, bao gồm cả các mối đe dọa rút khỏi NATO.
Đồng thời, ông tìm cách truyền bá hình ảnh tự phong của mình là một doanh nhân biết làm ăn bằng cách tổ chức các hội nghị thượng đỉnh với Triều Tiên, nước rốt cuộc đã không dừng chương trình vũ khí hạt nhân, và làm trung gian cho các cuộc đàm phán bình thường hóa giữa Israel và một số nước láng giềng Ả Rập vốn đã đạt được một số thành công.
“Ông Donald Trump vẫn thất thường và không nhất quán khi nói đến chính sách đối ngoại”, các nhà phân tích của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu đã viết trong một bài đăng trên blog trong chiến dịch tranh cử của Hoa Kỳ.
“Người châu Âu vẫn đang băng bó vết thương từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump: họ chưa quên thuế quan của cựu tổng thống, sự thù địch sâu sắc của ông đối với Liên hiệp châu Âu và Đức.”
Ông Trump và những người trung thành với ông bác bỏ những lời chỉ trích như vậy, khẳng định rằng các quốc gia khác đã lợi dụng Hoa Kỳ từ lâu và ông sẽ chấm dứt điều đó.
Kết thúc chiến tranh Ukraine
Cách ông Trump phản ứng với cuộc chiến của Nga ở Ukraine có thể định hình chương trình nghị sự của ông và báo hiệu cách ông sẽ đối phó với NATO và các đồng minh quan trọng của Hoa Kỳ, sau khi ông Biden nỗ lực xây dựng lại các mối quan hệ quan trọng đã rạn nứt dưới thời người tiền nhiệm.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đã chúc mừng ông Trump trên mạng xã hội X, mô tả cách tiếp cận hòa bình thông qua sức mạnh của ông Trump là “nguyên tắc có thể thực tế mang lại hòa bình công bằng ở Ukraine”.
Năm ngoái, ông Trump khẳng định rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ không bao giờ xâm lược Ukraine vào năm 2022 nếu lúc đó ông ở Tòa Bạch Ốc, đồng thời nói thêm rằng “ngay cả bây giờ tôi vẫn có thể giải quyết vấn đề đó trong 24 tiếng đồng hồ”. Nhưng ông không nói ông sẽ làm như thế nào.
Ông đã chỉ trích sự ủng hộ của ông Biden đối với Ukraine và nói rằng dưới thời ông, Hoa Kỳ sẽ xem xét lại mục đích của NATO một cách cơ bản. Ông nói với Reuters năm ngoái rằng Ukraine có thể phải nhượng lại lãnh thổ để đạt được thỏa thuận hòa bình, điều mà người Ukraine phản đối và ông Biden chưa bao giờ đề nghị.
NATO, tổ chức ủng hộ Ukraine, cũng đang bị đe dọa.
Ông Trump, người đã chỉ trích nhiều năm các thành viên NATO nào không đạt mục tiêu chi tiêu quân sự như thỏa thuận, đã cảnh báo trong chiến dịch rằng ông sẽ không chỉ từ chối bảo vệ các quốc gia “trễ hạn” về chi tiền mà còn khuyến khích Nga “làm bất cứ điều gì họ muốn” với các nước này.
“NATO sẽ phải đối mặt với mối đe dọa hiện hữu nghiêm trọng nhất kể từ khi thành lập”, ông Brett Bruen, cựu cố vấn chính sách đối ngoại trong chính quyền Obama cho biết.
Israel có thể tự do hơn?
Ông Trump cũng sẽ đối mặt với một Trung Đông bất ổn có nguy cơ rơi vào một cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn. Israel đang chiến đấu ở Gaza và Li Băng trong khi đối đầu với kẻ thù không đội trời chung là Iran, trong khi phe Houthis của Yemen bắn vào đường vận tải thương mại ở Biển Đỏ.
Ông đã bày tỏ sự ủng hộ đối với cuộc chiến của Israel nhằm tiêu diệt Hamas ở Gaza nhưng đã nói rằng Thủ tướng Benjamin Netanyahu, một đồng minh của ông Trump được cho là ủng hộ việc ông trở lại nắm quyền, phải hoàn thành công việc một cách nhanh chóng.
Ông Trump dự kiến sẽ tiếp tục cung cấp vũ khí cho Israel, nơi mà ông cho rằng sự tồn tại của họ sẽ bị đe dọa nếu bà Harris được bầu - một tuyên bố đã bị chính quyền Biden bác bỏ vì chính quyền này ủng hộ Israel một cách kiên định.
Chính sách của ông đối với Israel có thể sẽ không có ràng buộc nào đối với các mối quan tâm nhân đạo, trái ngược với áp lực mà ông Biden đã áp dụng một cách hạn chế. Ông Trump có thể trao cho ông Netanyahu quyền tự do hơn với Iran.
Nhưng ông Trump có thể phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng mới nếu Iran, quốc gia đã tăng cường các hoạt động hạt nhân kể từ khi ông từ bỏ thỏa thuận hạt nhân với Tehran vào năm 2018, vội vã phát triển vũ khí hạt nhân.
Lần cuối cùng ông Trump ở Tòa Bạch Ốc, ông đã chủ trì lễ ký kết Hiệp định Abraham giữa Israel, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Bahrain. Nhưng những thỏa thuận ngoại giao đó không giúp thúc đẩy nhà nước Palestine ở Bờ Tây và Dải Gaza.
Tuy nhiên, ông Trump có thể sẽ thúc đẩy bình thường hóa quan hệ lịch sử giữa Israel và Ả Rập Xê Út, một nỗ lực được khởi xướng trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông và ông Biden cũng đã theo đuổi.
Những thông điệp lẫn lộn về Trung Quốc
Ông Trump đã đưa lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc lên trọng tâm trong chiến dịch tranh cử, cho rằng ông sẽ tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc như một phần của nỗ lực rộng lớn hơn cũng có thể ảnh hưởng đến các sản phẩm từ EU. Nhiều nhà kinh tế cho rằng những động thái như vậy sẽ dẫn đến giá cả cao hơn cho người tiêu dùng Hoa Kỳ và gieo rắc bất ổn tài chính toàn cầu.
Ông đã đe dọa sẽ đi xa hơn nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Trong nhiệm kỳ đầu, ông đã thực hiện cách tiếp cận đôi khi hỗn loạn đối với Trung Quốc khiến hai nền kinh tế lớn nhất thế giới rơi vào cuộc chiến thương mại.
Nhưng cũng giống như trước đây, ông Trump đã đưa ra một thông điệp lẫn lộn, mô tả Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình là “tài giỏi” vì cai trị bằng “nắm đấm sắt”.
Ông Trump cũng nhấn mạnh rằng Đài Loan nên trả tiền cho Hoa Kỳ để được bảo vệ. Nhưng ông đã nói rằng Trung Quốc sẽ không bao giờ dám xâm lược Đài Loan do chính quyền dân chủ quản lý, nơi mà Bắc Kinh tuyên bố là lãnh thổ của mình, nếu ông là tổng thống.
Một điều chưa biết nữa là ông Trump sẽ xây dựng đội ngũ an ninh quốc gia của mình như thế nào, mặc dù nhiều nhà phê bình tin rằng ông sẽ tránh đưa những người Cộng hòa chính thống vào, những người đôi khi đóng vai trò là “hàng rào bảo vệ” trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Nhiều cựu phụ tá hàng đầu, bao gồm cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton và chánh văn phòng đầu tiên của ông là John Kelly, đã bất đồng quan điểm với ông trước cuộc bầu cử, gọi ông là không phù hợp với chức vụ.
Ông Trump vẫn im lặng về việc ông có thể bổ nhiệm ai nhưng các nguồn tin hiểu biết về vấn đề này cho biết Robert O'Brien, cố vấn an ninh quốc gia cuối cùng của ông, có khả năng sẽ đóng một vai trò quan trọng.
Ông Trump dự kiến sẽ đưa những người trung thành vào các vị trí quan trọng trong Ngũ Giác Đài, Bộ Ngoại giao và CIA, những người mà lòng trung thành chính sẽ dành cho ông, các phụ tá và nhà ngoại giao hiện tại và trước đây nói với Reuters.
Họ cho biết kết quả sẽ cho phép ông Trump thực hiện những thay đổi sâu rộng về chính sách cũng như về các thể chế liên bang mà qua đó thực thi (và đôi khi là hạn chế) các hành động của tổng thống ở nước ngoài.
Diễn đàn