Cựu Đệ Nhất Phu Nhân Rosalynn Carter, người cố vấn gần gũi nhất của cựu tổng thống Jimmy Carter trong giai đoạn một nhiệm kỳ tổng thống Hoa Kỳ của ông, cũng như giai đoạn 4 thập kỷ cùng nhau thực hiện các công việc nhân đạo toàn cầu, qua đời ở tuổi 96.
Trung Tâm Carter nói cựu Đệ Nhất Phu Nhân qua đời hôm Chủ Nhật sau một giai đoạn bị chứng mất trí nhớ và nhiều tháng sức khoẻ suy sụp. Bản thông cáo về sự qua đời của Rosalynn Carter viết rằng bà “ra đi trong thanh thản, cùng gia đình tề tựu xung quanh”, lúc 2:10 chiều tại tư gia ở vùng nông thôn Plains, bang Georgia.
“Rosalynn là đồng sự ngang bằng với tôi trong mọi thành tựu của tôi,” cựu Tổng Thống Carter nói trong thông cáo. “Bà ấy cho tôi những hướng dẫn thông thái và sự khuyến khích khi tôi cần đến. Chừng nào Rosalynn còn ở trong thế giới này, tôi luôn biết là có một ai đó yêu và ủng hộ tôi.”
Tổng thống Joe Biden gọi ông bà Carter là một “gia đình tuyệt vời vì họ đã mang được thật nhiều điều tốt lành đến cho Toà Bạch Ốc.”
“Ông ấy có sự liêm chính vĩ đại, ngay bây giờ cũng vẫn đang có đức tính ấy. Và cả bà Carter nữa.” Tổng thống Biden nói với các phóng viên khi lên Air Force One rời Norfolk, Virginia, hôm Chủ Nhật. “Thượng Đề phù hộ cho họ.” Ông Biden nói thêm, và cho biết đã nói chuyện với gia đình Carter và được biết cựu tổng thống Jimmy Carter có đầy đủ các con, cháu, tề tựu xung quanh.
Ông bà Carter thành vợ chồng hơn 77 năm qua, và không giống như nhiều đệ nhất phu nhân khác, bà Rosalynn thường ngồi trong các buổi họp nội các, lên tiếng công khai về nhiều vấn đề tranh cãi, đồng thời đại diện chồng trong các chuyến công du quốc ngoại. Những cố vấn của tổng thống Carter trong chỗ riêng tư hay gọi bà Rosalynn là “đồng tổng thống.”
“Rosalynn là người bạn tốt nhất của tôi… là phần mở rộng hoàn hảo của tôi, và chắc chắn là người ảnh hưởng nhất lên đời tôi.” Jimmy Carter nói với các nhân viên về giai đoạn làm tổng thống từ 1977 – 1981. Vị cựu tổng thống nay cũng đã 99 tuổi, đang sống tại tư gia của hai vợ chồng ở Plains sau khi trải qua giai đoạn “hospice” ở bệnh viện hồi tháng Hai.
Trung thành, đầy lòng trắc ẩn, và sắc sảo chính trị, Rosalynn Carter tự hào là một đệ nhất phu nhân tích cực tham gia vận động, và không ai nghi ngờ ảnh hưởng hậu trường của bà. Khi vai trò của bà trong nội các trở thành chuyện nhiều người biết, bà bắt buộc phải lên tiếng: “Tôi không phải là người vận hành chính phủ.”
Nhiều cố vấn tổng thống thừa nhận trực giác chính trị của bà Rosalynn còn tốt hơn cả tổng thống Carter. Và nhiều khi, họ xin sự ủng hộ của bà cho một dự án nào đó trước khi mang ra thảo luận với tổng thống.
Về sau này, cả ông và bà Carter đều thừa nhận rằng Rosalynn luôn có khuynh hướng chính trị hơn chồng. Sau thất bại của tổng thống Jimmy Carter năm 1980, chính bà Rosalynn là người hoạch định để chồng trở lại tái tranh cử. Và nhiều năm sau đó, bà thú nhận là bà nhớ cuộc sống ở Washington.
Eleanor Rosalynn Smith sinh ngày 18 tháng Tám, năm 1927 tại Plaines; là trưởng nữ trong số 4 người con. Thân phụ bà mất khi bà còn trẻ, vì thế chính bà là người chăm sóc các em trong khi người mẹ đi làm.
Bà cũng thường đóng góp thêm cho thu nhập gia đình bằng công việc đi làm trong một tiệm làm đẹp sau giờ học. “Chúng tôi rất nghèo và làm việc cật lực”, có lần bà kể lại thời quá khứ. Nhưng bà vẫn chăm chỉ học hành, tốt nghiệp thủ khoa trung học.
Rồi bà bị “tiếng sét ái tình” với người anh trai của một trong những người bạn thân nhất của mình. Jimmy và Rosalynn quen và biết nhau từ nhỏ, có thể nói là cả cuộc đời của hai người. Mẹ của Jimmy, một y tá, chính là người đỡ đẻ khi bé Rosalynn chào đời. Rồi Jimmy vào Học Viện Hải Quân ở Annapolis, Maryland, khi Rosalynn còn ở trung học.
Sau cuộc hẹn hò do một người thứ ba sắp xếp, Jimmy nói với thân mẫu mình: “Đó chính là người con muốn cưới làm vợ.” Họ đám cưới năm 1946, ngay sau khi Jimmy Carter tốt nghiệp Hải quân và Rosalynn tốt nghiệp Georgia Southwestern College.
Các con trai của hai ông bà được sinh ra khi Jimmy Carter đang tại ngũ, bao gồm: John William (Jack) sinh tại Portsmouth, Virginia, năm 1947; James Earl III (Chip) tại Honolulu năm 1950; và Donnel Jeffery (Jeff) tại New London, Connecticut, năm 1952. Người con gái, Amy, sinh tại Plains năm 1967, khi ông Carter đang là thượng nghị sĩ tiểu bang.
Diễn đàn