Một thời điểm đặc biệt trong cuộc chạy đua để được đề cử làm ứng cử viên Tổng thống của đảng Dân chủ.
Trên sân khấu tranh luận vào tháng 6/2019, bà Kamala Harris, một cư dân California da màu trong nhiệm kỳ đầu tiên tại Thượng viện, trực tiếp thách thức một trong những lãnh đạo lâu năm của đảng, cựu Phó Tổng thống Joe Biden, về quan điểm của ông đối với quan hệ chủng tộc thường gây mâu thuẫn tại Mỹ.
Bà Harris nói với ông Biden, lớn hơn bà hai chục tuổi, “Thật là đau đớn khi nghe ông nói về tiếng tăm của hai thượng nghị sĩ Mỹ gầy dựng danh tiếng và sự nghiệp trên sự phân biệt chủng tộc tại quốc gia này. Và không chỉ vậy, ông còn làm việc với họ để phản đối việc chuyên chở học sinh bằng xe buýt đến trường.
“Ông biết không, có một bé gái tại California thuộc công dân hạng hai hội nhập vào trường công,” bà Harris nói tiếp, “và em được xe buýt chở đến trường mỗi ngày. Bé gái đó là tôi.”
Ông Biden bị sốc vì lời đả kích đó và nói rằng ông chỉ chống lại việc đưa đón học sinh bằng xe buýt do chính phủ liên bang bắt buộc—dù trong tư cách một thượng nghị sĩ trong những năm 1970 và 1980 ông thường chống lại việc dùng xe buýt đưa đón học sinh để phá vỡ phân biệt chủng tộc trong các trường học. Nhưng sau đó ông xin lỗi về những bình luận liên quan tới quan hệ làm việc giữa ông với các nhà lập pháp phân biệt chủng tộc miền Nam.
Hiện giờ, những thù nghịch từ hơn một năm trước do việc đối đầu trên sân khấu đã tan biến. Sau thời gian dài tìm kiếm người đứng phó, ông Biden chọn bà Harris, 55 tuổi, chưa đầy 3 tháng trước Ngày Bầu cử 3/11 để đối chọi với đương kim Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống Mike Pence trong lúc Trump-Pence đang tìm cách tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai.
Việc ông Biden chọn bà Harris là một chọn lựa lịch sử trong lịch sử chính trị Mỹ. Bà Harris là nữ ứng viên thứ tư của một đảng lớn trong một cuộc bầu cử toàn quốc, nhưng là phụ nữ Mỹ gốc Phi và phụ nữ Mỹ gốc Á đầu tiên. Mẹ bà là một khoa học gia về ung thư vú từ Ấn Độ di cư đến Mỹ và cha bà là một kinh tế gia từ Jamaica đến Mỹ.
Ba nữ ứng viên trước đây trong các cuộc bầu cử toàn quốc gồm hai ứng cử viên phó Tổng thống và bà Hillary Clinton, ứng viên Tổng thống Dân chủ trong cuộc đua 2016-tất cả đều thua cuộc. Nếu liên danh Biden-Harris thắng, bà Harris sẽ là nữ quan chức cao cấp nhất của Mỹ trong 244 năm lịch sử nước này.
Các nhà phân tích chính trị Mỹ đưa ra giả thiết rằng ông Biden, 78 tuổi, nếu thắng cử và tuyên thệ nhậm chức vào tháng1/2021, có thể chỉ phục vụ một nhiệm kỳ 4 năm. Và như thế bà Harris có thể trở thành ứng viên Tổng thống hàng đầu của đảng Dân chủ vào năm 2024.
Cuộc tranh luận đối đầu với ông Biden vào năm 2019 có lẽ là cao điểm trong cuộc đua của bà Harris để được đề cử làm ứng viên của đảng Dân chủ. Ngay sau đó, vị trí của bà trong các cuộc thăm dò chính trị cao hơn những ứng cử viên khác.
Tuy nhiên, bà không giữ được vị thế trong chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ và rút lui khỏi cuộc đua vào tháng 12/2019 vì thiếu tiền để tiếp tục vận động. Việc này xảy ra hơn một tháng trước khi bỏ phiếu bắt đầu tại tiểu bang nông thôn Iowa vào đầu năm 2020.
Bà chật vật khẳng định vị thế ứng viên của mình, đôi khi bà nói với cử tri là những quan tâm của họ đáng được bà suy nghĩ thêm nữa nhưng không đưa ra câu trả lời tức thì.
Bà Harris giữ lập trường khuynh tả về cổ suý bảo hiểm sức khỏe tại Mỹ, về cấm vũ khí tấn công, về vấn đề cấp quốc tịch cho di dân không giấy tờ và về vấn đề bình đẳng tại nơi làm việc đối với phụ nữ và người đồng tính luyến ái.
Tuy nhiên cánh cấp tiến của đảng Dân chủ đặt nghi vấn về nền tảng của bà trong tư cách là một công tố viên cứng rắn tại San Francisco và sau đó là Tổng chưởng lý California trước khi bà đắc cử Thượng nghị sĩ vào năm 2016.
Có lúc bà tuyên bố “Nếu bạn mang súng bất hợp pháp tại thành phố San Francisco và trường hợp của bạn được đem đến văn phòng tôi, bạn sẽ ngồi tù. Chấm hết.” Có lúc bà nói “Mềm yếu trước tội phạm không phải là cấp tiến.”
Tuy nhiên đối với một số người, dường như bà là một người mâu thuẫn về chính trị khi bà tuyên bố sẽ không đề nghị án tử hình cho những tội bị tử hình tại California, nhưng lại bênh vực án tử hình của bang khi luật tiểu bang bị kiện tụng.
Tuy vậy bà có phần chắc sẽ mang lại năng lượng chính trị mới cho cuộc chạy đua vào Tòa Bạch Ốc của ông Biden. Đây là cuộc đua lần thứ ba của ông trong ba thập niên, nhưng là lần đầu tiên ông được đảng đề cử.
Là một thành viên của Ủy ban Tư pháp Thượng viện, bà đã tranh cãi với các giới chức chính quyền Trump và gay gắt chất vấn hai thẩm phán bảo thủ được Tổng thống đề cử vào Tối cao Pháp viện là Neil Gorsuch và Brett Kavanaugh. Bà bỏ phiếu chống cả hai người này, cũng như hầu hết các đảng viên Dân chủ khác, dù cả hai được Thượng viện chuẩn nhận trong chức vụ trọn đời tại Tòa án Tối cao.
Bà gay gắt chất vấn Bộ trưởng Tư pháp William Barr “Tổng thống hay người nào khác tại Tòa Bạch Ốc có bao giờ yêu cầu hay khuyến nghị ông mở cuộc điều tra người nào đó hay không? Có hay không, thưa Ngài.” Ông Barr không trả lời tức thì và kết quả là bà kêu gọi ông từ chức, nhưng không có kết quả.
Ông Trump nói việc bà chất vấn Bộ trưởng Barr là “bẩn thỉu.” Từ này được ông dùng lại để mô tả bà Harris sau khi ông Biden loan báo đã yêu cầu bà đứng chung liên danh.
Ông Trump, người từng tặng tiền chiến dịch tranh cử của bà Harris cho chức Tổng chưởng lý tiểu bang California cách đây vài năm, cũng gọi bà là người “khó chịu nhất” và “khủng khiếp nhất.” Ông Trump còn cho rằng bà Harris thiếu tôn trọng ông Biden trong những cuộc đả kích trên sân khấu tranh luận vào năm 2019.
Bà Harris từng làm việc trong các dự luật lưỡng đảng. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham nói về bà Harris: “Bà ấy là người cương quyết. Bà ấy thông minh. Bà ấy cứng rắn.”
Tuy nhiên, bà Harris thừa nhận bà có những hạn chế trong việc theo đuổi những đạo luật lý tưởng. Bà nói với New York Times cách đây một năm rằng “Chính sách phải thích đáng. Đó là nguyên tắc dẫn đạo của tôi: Có thích đáng hay không? Không, ‘Là một bài thơ đẹp chăng?’”
Bà Harris và ông Biden biết nhau cách đây vài năm. Bà làm việc gần với con trai ông Biden là Beau Biden, về những vấn đề khi ông Beau Biden và bà Harris đều phụng sự trong tư cách Tổng chưởng lý tiểu bang. Ông Beau Biden qua đời vì ung thư não vào tháng 5/2015, ở tuổi 46.
Bà Harris nói bà vinh dự được đứng chung với ông Joe Biden trong liên danh Dân chủ. Bà viết trên Twitter “Ông Joe Biden có thể đoàn kết dân chúng Mỹ vì ông đã bỏ cả đời tranh đấu cho chúng ta.”
