Bầu trời trong xanh chào đón các vận động viên tới Thế vận hội Bắc Kinh trong tháng này là một sự thay đổi mạnh mẽ so với tình hình cách đây một thập niên khi ô nhiễm không khí làm nghẹt thở thành phố (còn được gọi là hiện tượng ‘Khí quyển ngày Tận thế’) và khiến du khách sợ hãi không dám ghé thăm.
Không khí tại Bắc Kinh vẫn còn lâu lắm mới hết ô nhiễm, nhưng tốt hơn năm ngoái rất nhiều khi mà khói mù dày đặc khó mà nhìn thấy được toà nhà bên cạnh và mọi người phải mang khẩu trang để bảo vệ khỏi ô nhiễm chứ không phải đeo khẩu trang vì COVID.
Tình trạng ô nhiễm trầm trọng tại thành phố này nổi lên trên truyền thông vào năm 2016, khi CEO của Facebook là Mark Zuckerberg đưa lên Facebook hình ảnh ông mỉm cười khi chạy bộ trong khói mù qua Quảng trường Thiên An Môn. Một số người nói đùa trên mạnh xã hội là ông nỗ lực làm vừa lòng nhà cầm quyền Trung Quốc.
Tuy nhiên tại Thế vận hội Bắc Kinh lần này, không khí trong trẻo đến mức các vận động viên có thể nhìn thấy các ngọn núi bao quanh thành phố.
Điều gì đã thay đổi?
Sau khi ô nhiễm đạt mức kỷ lục vào năm 2013 và gây chú ý quốc tế cũng như khiến công chúng bất bình, Trung Quốc phát động một chiến dịch đầy tham vọng để cải thiện chất lượng không khí, nói rằng sẽ chiến đấu chống ô nhiễm “với một quả đấm sắt,” theo một phúc trình mới đây của Viện Chính sách Năng lượng ở Chicago. Đó cũng là khoảng thời gian nước này nỗ lực để được tổ chức Thế vận hội mùa Đông.
Những nỗ lực tiếp theo cũng tương tự như những biện pháp trước đây Trung Quốc đã áp dụng để đảm bảo một bầu trời trong xanh cho Thế vận hội mùa Hè Bắc Kinh năm 2008, nhưng ở một mức độ rộng lớn hơn, phúc trình viết. Những tiêu chuẩn khí thải khắt khe được áp đặt lên các nhà máy chạy bằng than đá và số lượng xe cộ trên đường phố bị giảm bớt để cắt giảm khí thải. Các giới chức địa phương được giao cho chỉ tiêu môi trường, và những máy sưởi chạy bằng than trong nhà được thay thế bằng máy sưởi bằng khí đốt hay điện.
Báo cáo của chính phủ về dữ liệu chất lượng không khí cũng được cải thiện.
Không khí Bắc Kinh đã sạch chưa?
Dù có những tiến bộ, ô nhiễm không khí trung bình thường niên của Bắc Kinh trong năm ngoái vẫn cao gấp 6 lần mức cho phép của Tổ chức Y tế Thế giới.
Và ngành công nghiệp đốt bằng than đá dày đặc xung quanh thành phố cũng có nghĩa là Bắc Kinh vẫn còn sẽ có những ngày không khí xấu, ông Lauri Myllyvirta thuộc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch tại Helsinki, Phần Lan, nói.
Khi nào điều đó xảy ra tùy thuộc vào những yếu tố như lưu lượng xe cộ hay gió ít nhiều để thổi bay khói mù.
Tuy nhiên các giới chức Trung Quốc vẫn ca ngợi những thành tựu của nước này. Năm ngoái, họ nói có 288 ngày chất lượng không khí tốt tại Bắc Kinh, so với 176 ngày trong năm 2012.
Sức khỏe bị ảnh hưởng thế nào?
Ô nhiễm không khí có thể gây ảnh hưởng nội tạng, gây cay mắt và khó thở.
Trẻ em, người lớn tuổi và những người có bệnh nền bao gồm suyễn có thể cảm nhận hậu quả nhiều hơn. Những hạt rất nhỏ trong không khí ô nhiễm có thể đi sâu vào phổi và liên hệ đến những vấn đề sức khỏe bao gồm nhịp tim bất thường và suy giảm chức năng phổi.
Người nghèo bị ảnh hưởng nhiều hơn nếu họ không có tiền mua máy lọc khí hay phải làm việc ngoài trời, nhà nghiên cứu Guojun He thuộc Đại học Hong Kong, nhận định.
Kế tiếp là gì?
Trung Quốc cam kết trung hoà các-bon vào năm 2060. Và dù nước này vẫn còn tùy thuộc mạnh mẽ vào than đá để tạo ra điện, nhà nghiên cứu He nói, Trung Quốc đã có những tiến bộ đáng kể trong việc ngăn chặn khí thải và đang nhanh chóng phát triển năng lượng sạch từ những nguồn như gió và mặt trời.
Trong khi đó, ông lưu ý chính phủ cũng có thể áp dụng những biện pháp ngắn hạn khi cần, như tạm thời đóng cửa các nhà máy. Việc này có thể giúp đảm bảo một bầu trời trong sạch hơn cho các sự kiện chính trị hay các sự kiện xã hội lớn như Olympic.
