Thính giả tên Tuấn hỏi:
“Thưa Bác sĩ,
Tôi tên là Tuấn, 51 tuổi, sống tại thành phố Huế. Tôi xin được hỏi các chuyên gia tư vấn như sau:
Tôi thỉnh thoảng nhổ nước bọt ra máu. Tôi đã đi khám răng hàm mặt ở nhiều cơ sở và các bác sĩ đều bảo là răng hàm mặt của tôi ổn và không phải là nguyên nhân. Tôi cũng đã đi thử nấm trong lòng miệng và nhận được kết quả âm tính. Hệ tiêu hoá cũng đã thử nhưng cũng nhận được kết quả tương tự. Tuy nhiên, trong lòng miệng (phần da hai bên má trong khoang miệng) có cảm giác rốp rốp khá khó chịu. Thỉnh thoảng tôi dùng lưỡi mút (hút) phần da khó chịu đó thì ra máu, sau đó cảm giác đỡ hẳn.
Mong bác sĩ tư vấn giúp cho vấn đề của tôi.
Xin cảm ơn Bác sĩ.”
Bác sĩ Hồ Văn Hiền trả lời:
Chúng ta không thể căn cứ trên một triệu chứng để có ý kiến về một trường hợp cá biệt.
Máu trong nước bọt có thể từ:
1) Từ các bộ phận trong miệng: thường gặp nhất là nướu răng chảy máu do viêm, nhiễm trùng nướu răng, hay một u bướu của nướu răng. Người Việt chúng ta không giữ gìn răng kỹ lắm, ví dụ ít đi nha sĩ cạo vôi răng, floss răng, chải răng đúng cách, lại hay hút thuốc lá và uống rượu, là những điều gây tổn thương cho nướu răng, dễ bị những bịnh chung quanh răng (bịnh chu nha, periodontal disease).
Người thiếu vitamin C (scurvy) có thể sưng nướu răng và chảy máu, cũng như dễ chảy máu những nơi khác. Khác với đa số các sinh vật khác, chúng ta không tổng hợp vitamin C được. Vitamin C lại cần thiết cho chất collagen trong mô liên kết xương và mạch máu. Do mạch máu bị yếu đi, người thiếu vitamin C dễ chảy máu, nhất là trong niêm mạc miệng.
2) Chảy máu nướu răng (cũng như chảy các nơi khác như mũi, da, khớp xương) cũng có thể do máu không đông bình thường. Điều này có thể do nhiều nguyên nhân, ví dụ như máu không đông bình thường do di truyền, do ung thư phá huỷ các tiểu bản (platelet, tế bào nhỏ trong máu kết tụ khi cần hàn gắn các vết thương, làm ngưng chảy máu).
3) Máu từ trên mũi chảy xuống ("chảy máu cam"): do bịnh nhân móc mũi, cạy mũi; do viêm mũi dị ứng, các mạch máu nhỏ trong Kiesselbach's plexus dễ bị vỡ làm chảy máu; u bướu, hay do những nguyên nhân làm máu khó đông kể trên.
4) Máu chảy từ hệ tiêu hoá: thực quản (esophagus), dạ dày bị loét, ói máu (hematemesis). Một số loét do vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori); được chữa trị bằng kháng sinh như clarithromycin kèm với PPI và một số thuốc khác. Máu chảy từ dạ dày nếu đáng kể có thể gây ra ói máu, kèm theo những triệu chứng như phân đen (melena), thiếu máu (giảm lượng hổng cầu; anemia). Theo như tôi biết ít khi thấy máu trong nước miếng vì loét dạ dày hay đầu ruột non ( đầu tá tràng, duodenal bulb ulcer).
5) Máu từ phổi lên miệng lúc ho (hemoptysis, coughing blood). Nguyên nhân có thể là nhiễm trùng phổi. Như trong bịnh lao (tuberculosis), bịnh nhân có thể không có triệu chứng rõ rệt lắm khi phát hiện ho ra máu. Các bịnh viêm phổi khác có thể kèm theo triệu chứng cấp tính hơn như sốt nóng cao, đau lồng ngực như trường hợp viêm phổi do phế cầu trùng (pneumococcus). Ung thư phổi cũng có thể làm chảy máu. Người hút thuốc lá, hay sống trong môi trường ô nhiễm dễ bị ung thư phổi hơn người không hút.
Nói tóm lại, nếu nhổ nước miếng có máu kéo dài thì nên tìm nguồn xuất phát của máu.
Bác sĩ gia đình cần biết bịnh sử, khám tồng quát toàn bộ cơ thể.
Cụ thể nên khám kỹ mũi và họng.
Cần đi nha sĩ khám răng và nướu răng nếu nướu sưng và co khả năng chảy máu từ đó.
Nếu nghi bịnh ở dạ dày hay ruột có thể cần thử nghiệm tìm H. pylori, chẩn đoán hình ảnh hay nội soi thực quản và dạ dày. Xét nghiệm xem có máu trong phân hay không (occult blood).
Bịnh lao (tuberculosis) phổ biến ở VN và cần định bịnh chính xác; có thể cần thử lao tố (tuberculin skin test); chụp X quang phổi, hoặc có khi CT scan phổi nếu cần chi tiết hơn.
Có thể phải thử máu (đếm hồng cầu, công thức máu, PT, PTT, etc) xem có yếu tố gì làm máu không đông bình thường hay không: như ung thư máu, giảm tiểu cầu, các yếu tố đông máu.
Riêng về trường hợp khó nhưng thú vị mà vị thính giả hỏi, đã được nhiều bác sĩ khám mà vẫn không tìm được nguyên nhân, tôi xin nêu ra đây một bịnh hiếm, tuy đã được công bố rải rác vài trường hợp. Nếu đúng là bịnh này thì đáng mừng vì bịnh không có gì nguy hiểm và mỗi đợt các vết giộp (blister) trong miệng sẽ tự khỏi, tuy có thể tái đi tái lại, vài lần mỗi năm. Oral hemorrhagic blisters hay Angina bullosa hemorrhagica (ABH) (angina: lở trong miệng; bullosa: vết bong giộp (rộp); hemorrhagica: chảy máu) là một rối loạn chưa được hiểu rõ. Các bong bóng (blister) chứa đầy máu xuất hiện dưới niêm mạc miệng một cách đột ngột, không có lý do rõ ràng, ví dụ không có gì chạm vào (chấn thương) hay không có bịnh toàn cơ thể (hệ thống) làm máu không đông hay làm da, niêm mạc dễ chảy máu (như bịnh thiếu vitamin C). Bịnh nhân thường ở tuổi trung niên, người cao tuổi, nam nữ không khác nhau. Thường xảy trên lưỡi, vòm miệng phần mềm (phía sau; soft palate), giữa răng và má. Khởi phát nhanh chóng, không đau nhưng có thể có cảm giác nóng, bỏng, rát nhẹ. Vết rộp mọng máu này dễ vỡ vì chỉ được che bằng một lớp tế bào biểu bì mỏng, vỡ ra rất nhanh, trong vòng vài phút, vài giờ, để lại một vết loét nông (cạn, shallow ulcer) và 3-10 ngày sau lành hẳn, không có thẹo . Bịnh hay tái phát qua nhiều năm, có thể hàng chục năm, có thể liên hệ đến các yếu tố tại chỗ liên quan là chấn thương từ thực phẩm nóng, thủ thuật nha khoa và nội soi, gây tê tại chỗ, và hít steroid mãn tính và các nguyên nhân hệ thống là cao huyết áp, hen suyễn, tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, rối loạn đường tiêu hóa và tăng lượng máu.
Chúc bịnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Ngày 9 tháng 3 năm 2018
Reference:
Oral Hemorrhagic Blister: An Enigma
BM Shashikumar, R Raghunatha Reddy, and MR Harish
Indian Journal of Dermatology
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3778802/
Quý vị có thể xem và nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Quý vị muốn được giải đáp các thắc mắc về những vấn đề y học thường thức, xin gọi đến số (202) 205-7890, hoặc E-mail đến địa chỉ <vietnamese@voanews.com>.
