Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào năm ngoái đã yêu cầu Tổng thống Mỹ Joe Biden thay đổi ngôn ngữ mà Hoa Kỳ sử dụng khi thảo luận về lập trường của mình đối với nền độc lập của Đài Loan, theo hai quan chức Hoa Kỳ quen thuộc với cuộc trò chuyện riêng của hai nhà lãnh đạo.
Trong cuộc họp giữa ông Biden và ông Tập vào tháng 11 năm ngoái gần San Francisco, nhà lãnh đạo Trung Quốc và các trợ lý của ông đã yêu cầu Tổng thống Biden và nhóm của ông điều chỉnh ngôn ngữ trong các tuyên bố chính thức của Hoa Kỳ.
Theo những người yêu cầu giấu tên để nói về các cuộc trao đổi ngoại giao riêng tư mà họ đã tham gia hoặc được thông báo, Trung Quốc muốn Hoa Kỳ nói rằng "chúng tôi phản đối nền độc lập của Đài Loan", thay vì phiên bản hiện tại, đó là Hoa Kỳ "không ủng hộ" nền độc lập cho Đài Loan.
Hai quan chức Hoa Kỳ và một người khác biết về các cuộc trao đổi cho biết rằng các trợ lý của ông Tập đã nhiều lần nhắc đến và đưa ra các yêu cầu trong những tháng tiếp theo sau đó.
Hoa Kỳ đã từ chối thực hiện thay đổi này.
Nhà Trắng đã trả lời yêu cầu bình luận bằng một tuyên bố lặp lại quan điểm rằng Washington không ủng hộ Đài Loan độc lập. "Chính quyền Biden-Harris đã nhất quán với chính sách Một Trung Quốc lâu đời của chúng tôi", tuyên bố viết.
Bộ ngoại giao Trung Quốc cho biết: "Bạn nên hỏi chính phủ Hoa Kỳ câu hỏi này. Quan điểm của Trung Quốc về vấn đề Đài Loan là rõ ràng và nhất quán".
Bộ ngoại giao Đài Loan từ chối bình luận.
Chính phủ Trung Hoa Dân Quốc đã chạy sang Đài Loan vào năm 1949 sau khi thua trong cuộc nội chiến với những người cộng sản của Mao Trạch Đông.
Trung Hoa Dân Quốc vẫn là tên chính thức của Đài Loan và chính phủ cho biết họ không có kế hoạch thay đổi tên này vì họ đã là một quốc gia có chủ quyền, độc lập và Bắc Kinh không có quyền tuyên bố Đài Loan là của riêng mình.
Vấn đề nhạy cảm
Trong nhiều năm, các nhà ngoại giao Trung Quốc đã thúc đẩy Hoa Kỳ thay đổi cách gọi về tình trạng của Đài Loan. Đây vẫn là lĩnh vực nhạy cảm nhất trong quan hệ Hoa Kỳ-Trung Quốc. Động thái thúc đẩy mới trực tiếp và bất thường ở cấp lãnh đạo này chưa từng được biết tới trước đây.
Hoa Kỳ đã cắt đứt quan hệ chính thức với chính quyền Đài Bắc vào năm 1979 nhưng theo luật định, họ phải cung cấp cho Đài Loan được quản lý dân chủ các phương tiện để tự vệ. Trung Quốc tuyên bố Đài Loan là lãnh thổ của mình và chưa bao giờ từ bỏ ý định sử dụng vũ lực để đưa hòn đảo này vào tầm kiểm soát của mình.
Không rõ tại sao ông Tập lại chọn nêu vấn đề này với ông Biden, nhưng ông đã tập trung phản đối nền độc lập của Đài Loan trong thời gian tại nhiệm và quân đội Trung Quốc đã tăng cường đáng kể các hoạt động của mình xung quanh hòn đảo trong những năm gần đây.
Chính quyền Biden coi đề xuất thay đổi ngôn ngữ là không khả thi.
Một trong những nguồn tin cho biết Đài Loan đã được Washington thông báo về những lời đề nghị gần đây ở cấp cao.
Một quan chức cấp cao của chính quyền Biden nói rằng các nhà lãnh đạo ở Bắc Kinh "sẽ rất vui nếu Joe Biden nói những điều rất khác về Đài Loan so với những gì ông ấy nói, chắc chắn như vậy", đồng thời cho biết thêm rằng ông Biden sẽ tuân thủ cách diễn đạt chuẩn mực của Hoa Kỳ khi nói về nền độc lập của Đài Loan.
Trong thời gian tại nhiệm, ông Biden đã làm chính phủ Trung Quốc tức giận với những bình luận dường như ám chỉ rằng Hoa Kỳ sẽ bảo vệ hòn đảo này nếu bị tấn công, một sự chệch hướng khỏi lập trường "mơ hồ về chiến lược" lâu nay của Hoa Kỳ.
Sự thay đổi có tác động
Việc Hoa Kỳ thay đổi tuyên bố phản đối nền độc lập của Đài Loan sẽ có tác động đến khu vực Châu Á-Thái Bình Dương giàu thương mại và đến các đối tác, đối thủ cạnh tranh và kẻ thù của Hoa Kỳ.
Các quan chức từ hai chính phủ trong khu vực nói với Reuters rằng họ sẽ hiểu bất kỳ thay đổi nào về cách diễn đạt như vậy là sự thay đổi trong chính sách của Hoa Kỳ theo hướng ít hỗ trợ hơn cho nguyện vọng quốc phòng và ngoại giao của Đài Bắc vào thời điểm Bắc Kinh gia tăng áp lực quân sự.
Trong 5 năm qua, Trung Quốc đã tiến hành các hoạt động quân sự gần như hàng ngày xung quanh Đài Loan. Đầu tháng này, Bắc Kinh đã tổ chức một ngày tập trận chiến tranh sử dụng những gì Đài Loan cho biết là kỷ lục 153 máy bay quân sự như một phần của các cuộc tập trận mô phỏng phong tỏa cảng và tấn công các mục tiêu trên biển và trên bộ.
Bất kỳ sự thay đổi nào về ngôn ngữ cũng có thể được coi là dấu hiệu báo hiệu sự thay đổi trong chính sách của Hoa Kỳ từ việc ủng hộ giải quyết tương lai của Đài Loan thông qua các cuộc đàm phán hòa bình sang việc cho rằng Hoa Kỳ phản đối nguyện vọng của Đài Loan bất kể hoàn cảnh nào đang diễn ra.
Các cuộc thăm dò ý kiến ở Đài Loan cho thấy hầu hết mọi người ủng hộ việc duy trì nguyên trạng, không tìm cách gia nhập Trung Quốc cũng như không thành lập một quốc gia mới.
Vào năm 2022, Bộ Ngoại giao Mỹ đã thay đổi trang web của mình về Đài Loan, xóa bỏ cả nội dung không ủng hộ Đài Loan độc lập hay thừa nhận lập trường của Bắc Kinh rằng Đài Loan là một phần của Trung Quốc, vốn đã khiến Trung Quốc tức giận. Sau đó, Bộ đã khôi phục lại ngôn ngữ không ủng hộ độc lập cho hòn đảo.
Hai nhà lãnh đạo dự kiến sẽ lại đàm thoại trước khi nhiệm kỳ của ông Biden kết thúc vào tháng 1, và các cuộc đàm phán có thể sẽ diễn ra qua điện thoại hoặc bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 vào tháng tới tại Brazil hay tại hội nghị thượng đỉnh APEC ở Peru. APEC là một trong số ít diễn đàn quốc tế mà cả Đài Loan và Trung Quốc đều tham gia.
Tổng thống Biden, người của đảng Dân chủ, sẽ chuyển giao vấn đề căng thẳng về Đài Loan cho người kế nhiệm, Phó Tổng thống đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc cựu Tổng thống đảng Cộng hòa Donald Trump, sau cuộc bầu cử ngày 5/11.
Diễn đàn