Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Kurt Campbell cho biết dù là khai thác khoáng sản đất hiếm, thiết lập căn cứ quân sự ở Châu Phi hay đóng thêm tàu và tàu ngầm, Hoa Kỳ cần phải làm nhiều hơn nữa để cạnh tranh với Trung Quốc.
Phát biểu tại phiên điều trần của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện hôm 30/7, ông Campbell gọi Trung Quốc là “thách thức địa chính trị mang tính quyết định đối với nền ngoại giao hiện đại của Hoa Kỳ”.
“Chúng ta cần phải làm nhiều hơn nữa và chúng ta phải cạnh tranh các hành động của Trung Quốc, không chỉ về mặt chiến lược căn cứ tiền phương của họ mà còn về mong muốn theo đuổi đất hiếm của Châu Phi, vốn sẽ rất quan trọng đối với năng lực công nghiệp và công nghệ của chúng ta”, ông nói.
Ông Campbell nói thêm rằng Trung Quốc đã đặt ra cho các nhà ngoại giao Hoa Kỳ một thách thức toàn cầu, từ kinh tế và quốc phòng đến thông tin và nhân quyền.
Mong muốn cạnh tranh của cả hai đảng
Các nhà lập pháp từ hai đảng phái chính trị tham dự phiên điều trần đều đồng ý với đánh giá đó và nhu cầu cạnh tranh với ảnh hưởng của Trung Quốc.
Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Marco Rubio từ Florida bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc là “nhà đóng tàu hàng đầu thế giới” và “vua không thể tranh cãi của các đầu vào công nghiệp cơ bản”.
Ông Campbell đồng ý với thượng nghị sĩ Rubio, lưu ý rằng sự khác biệt giữa hai quốc gia là “rất đáng lo ngại” và Hoa Kỳ “phải làm tốt hơn” trong lĩnh vực đóng tàu.
Ông cũng cho biết chương trình tàu ngầm của Hoa Kỳ cần được chú ý nhiều hơn.
Trong bài phát biểu khai mạc, ông Ben Cardin, một thượng nghị sĩ đảng Dân chủ và là chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, cho biết Hoa Kỳ cần cung cấp cho Nam Bán cầu một giải pháp thay thế cho Trung Quốc.
“Để giải quyết những thách thức này, Hoa Kỳ không chỉ nên đầu tư vào quân đội mà còn cả các công cụ phát triển ngoại giao và kinh tế của chúng ta”, ông Cardin nói.
Công nghệ và khoáng sản đất hiếm quan trọng được sử dụng để sản xuất mọi thứ, từ chip bán dẫn đến pin trong xe điện là một lĩnh vực được đặc biệt chú trọng trong phiên điều trần, do sự thống trị của Trung Quốc.
Theo Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, vào năm 2022, Trung Quốc là nguồn nhập khẩu khoáng sản đất hiếm lớn nhất của Hoa Kỳ với 70%. Đây cũng là nhà cung cấp khoáng sản đất hiếm lớn nhất thế giới.
“Nếu bạn xem xét bảng cân đối kế toán của 40 nguyên tố vi lượng và khoáng chất hàng đầu cần thiết cho pin hoặc chất bán dẫn, thì phần lớn các nguồn cung cấp đó hiện do Trung Quốc kiểm soát”, ông Campbell cho biết. Ông lưu ý rằng mặc dù ban đầu Hoa Kỳ ở trong tình thế bất lợi, nhưng đã tăng cường ký kết các thỏa thuận khoáng sản quan trọng với Nhật Bản và Úc.
Ông Campbell cũng nói dự án hành lang Lobito ở Châu Phi — một tuyến đường sắt sẽ chạy qua Zambia giàu khoáng sản và Cộng hòa Dân chủ Congo đến một cảng Đại Tây Dương ở Angola — sẽ giúp đáp ứng nhu cầu khoáng sản của Hoa Kỳ.
Các mối quan hệ với Châu Phi
Tăng cường quan hệ ngoại giao với Châu Phi là trọng tâm chính của phiên điều trần.
Ông Campbell cho biết ông đã đến Châu Phi hai lần kể từ khi được bổ nhiệm vào tháng 2 và có kế hoạch cho chuyến đi thứ ba. Ông cũng lưu ý rằng vẫn còn 14 đề cử đại sứ cho các vị trí trên lục địa này chưa được Thượng viện chấp thuận.
Một số thượng nghị sĩ tại phiên điều trần đã nhấn mạnh đến nhu cầu tăng cường dấu ấn ngoại giao của Hoa Kỳ và lấp đầy các vị trí đại sứ đang bỏ trống, đặc biệt là ở Nam Bán cầu.
Ông Campbell nói việc thiếu đại sứ Hoa Kỳ ở các vị trí quan trọng là “đáng xấu hổ” và “trái ngược với lợi ích chiến lược của Hoa Kỳ”.
Trong phiên điều trần, các nhà lập pháp cũng thảo luận về nhu cầu Hoa Kỳ tham gia vào các dự án phát triển cơ sở hạ tầng quốc tế, tiếp tục hỗ trợ Ukraine chống lại cuộc xâm lược của Nga và nhu cầu nỗ lực hơn nữa để chống lại thông tin xuyên tạc của Trung Quốc và thao túng báo chí ở các nước thứ ba.