Các sông băng trên núi tan chảy gây ra nguy cơ lũ lụt ngày càng tăng đối với khoảng 15 triệu người trên khắp thế giới, các cộng đồng tại châu Á đối mặt với những nguy hiểm lớn nhất, theo các nhà nghiên cứu trong một phúc trình được công bố ngày 7/2.
Dòng chảy từ các sông băng tan chảy thường đọng lại ở các hồ cạn, bị giữ lại bởi đất đá. Rủi ro xảy ra khi một hồ nước đầy tràn, vượt qua rào cản tự nhiên của nó và tạo ra một dòng nước đổ xuống các thung lũng trên núi.
Các nhà khoa học lần đầu tiên đánh giá có bao nhiêu người trên toàn cầu có nguy cơ bị lũ lụt này, phát hiện ra rằng hơn một nửa dân số dễ bị tổn thương sống ở Ấn Độ, Pakistan, Trung Quốc và Peru.
Nguy hiểm là cao nhất, họ báo cáo trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Communications, khi có một số lượng lớn người sống gần hồ.
“Công việc của chúng tôi không chỉ tập trung vào quy mô hoặc số lượng hồ băng - không có thảm họa nào là tự nhiên - mà chính sự hiện diện của con người, đặc biệt là những người dễ bị tổn thương, trong cảnh quan gây ra thảm họa”, ông Stuart Dunning, nhà địa vật lý tại Anh thuộc Đại học Newcastle, và là đồng tác giả của nghiên cứu cho biết.
Lũ lụt bùng phát ở hồ băng được dự báo sẽ trở nên tồi tệ hơn trong điều kiện khí hậu ấm dần.
Nói chung, các sông băng trên thế giới đã mất khoảng 332 gigaton băng mỗi năm từ năm 2006 đến 2016. Kể từ năm 1990, số lượng và thể tích các hồ băng trên toàn thế giới đã tăng khoảng 50%.
Ở vùng núi cao của châu Á, khoảng 9 triệu người sống gần hơn 2.000 hồ băng. Vào năm 2021, hơn 100 người đã thiệt mạng ở Ấn Độ trong một trận lũ lụt dữ dội ở vùng núi phía bắc nước này.
Hâm nóng dãy Himalaya
So với các sông băng trên núi ở dãy Alps và Bắc Mỹ, những nơi băng giá của châu Á không được giám sát tốt - hầu hết đều thiếu các quan sát dài hạn về cách chúng thay đổi theo thời gian.
Sông băng được nghiên cứu nhiều nhất ở dãy Himalaya là Chhota Shigri ở phía bắc Ấn Độ, nơi có 20 năm đo lường cân bằng khối lượng - sự khác biệt giữa lượng băng tăng và giảm của sông băng trong một năm.
Vào năm 2022, Ấn Độ hứng chịu nhiệt độ cao và gần cuối năm đó, các nhà khoa học đã tiến đến dãy Himalaya để đo khối lượng của Chhota Shigri.
Phát hiện của họ, được chia sẻ với Reuters, tiết lộ sông băng được nghiên cứu kỹ nhất ở dãy Himalaya đã trải qua năm tồi tệ nhất được ghi nhận; Chhota Shigri mất khối lượng gấp ba lần vào năm 2022 so với mức trung bình hàng năm từ 2002 đến 2022.
Ông Farooq Azam, nhà nghiên cứu về sông băng tại Viện Công nghệ Ấn Độ Indore, người theo dõi sông Chhota Shigri, nói: “Các tác động đã có thể nhìn thấy được khi sông băng mỏng đi và rút dần.” Điều này sẽ “có tác động đến nguồn nước ở hạ lưu trong tương lai gần,” ông nói.
Các quan sát vệ tinh cũng cho thấy các sông băng ở dãy Himalaya đang trong tình trạng suy giảm tổng thể.
Ông Tobias Bolch, nhà nghiên cứu về sống băng tại Đại học Công nghệ Graz ở Áo, nói: “Băng đang thực sự tan chảy đáng kể trong những thập niên qua - sự mất mát khối lượng đang gia tăng”.
Theo một nghiên cứu vào tháng 7 năm 2022, từ năm 1990 đến năm 2015, độ bao phủ của băng ở dãy Himalaya đã giảm khoảng 11%.
Trong cùng khoảng thời gian, các hồ băng trên dãy Himalaya đã tăng khoảng 9% về số lượng và 14% về diện tích. Theo nghiên cứu năm 2022, hơn 200 hồ hiện gây ra mối nguy hiểm rất cao cho các cộng đồng ở Himalaya.
Diễn đàn