Cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ sẽ diễn ra vào ngày 5 tháng 11. Sau đây là một số thông tin và sự kiện cơ bản liên quan đến cuộc bầu cử.
Ai sẽ tham gia tranh cử?
Ngoài cuộc đua nổi bật nhất — cuộc đua giành chức tổng thống giữa Phó Tổng thống Kamala Harris và cựu Tổng thống Donald Trump — còn vô số cuộc đua khác trên lá phiếu, trải dài từ cấp độ quốc gia, tiểu bang đến địa phương.
Tất cả 435 ghế trong Hạ viện đều được bầu lại như thường lệ hai năm một lần, các thành viên của Hạ viện phục vụ nhiệm kỳ hai năm. Tại Thượng viện, nơi các thành viên phục vụ nhiệm kỳ sáu năm, 34 trong số 100 ghế sẽ được bỏ phiếu trong năm nay.
Trong các cuộc đua giành chức thống đốc tiểu bang, có 11 ghế được tranh cử. Ngoài ra còn có hàng nghìn cuộc đua cấp tiểu bang và địa phương, bao gồm các ghế cho các nhà lập pháp tiểu bang, thị trưởng và các dân cử của thành phố.
Ngoài các cuộc đua này, nhiều tiểu bang cũng có các biện pháp, được gọi là trưng cầu dân ý, trên lá phiếu yêu cầu cử tri quyết định về một loạt các vấn đề, từ luật phá thai đến chính sách thuế và sử dụng cần sa.
Khi nào bỏ phiếu diễn ra?
Mỗi tiểu bang đều khác nhau. Gần như tất cả 50 tiểu bang và khu vực thủ đô Washington đều có bỏ phiếu trực tiếp vào Ngày bầu cử, năm nay là ngày 5 tháng 11. Hầu hết các tiểu bang cũng cho bỏ phiếu qua thư, trong đó cử tri có thể gửi phiếu bầu của mình qua đường bưu điện hoặc đến một thùng bỏ phiếu được chỉ định. Phần lớn các tiểu bang cũng cho bỏ phiếu sớm, sớm nhất vào tháng 9.
Các tiểu bang chiến địa là gì?
Bảy tiểu bang mà cuộc đua giữa bà Harris và ông Trump được dự đoán là sít sao nhất là: Pennsylvania, Georgia, North Carolina, Michigan, Arizona, Wisconsin và Nevada. Các tiểu bang chiến địa có thể thay đổi theo thời gian và cũng được gọi là các tiểu bang dao động, tiểu bang không chắc chắn hoặc tiểu bang màu tím (màu sắc kết hợp giữa màu truyền thống của đảng Dân chủ — xanh — và màu của đảng Cộng hòa — đỏ).
Ai có thể bỏ phiếu?
Để bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, một cử tri tiềm năng phải là công dân Hoa Kỳ, đủ 18 tuổi vào hoặc trước Ngày bầu cử và đáp ứng các yêu cầu về cư trú, tùy theo từng tiểu bang.
Cử tri tiềm năng cũng phải đăng ký bỏ phiếu trước thời hạn đăng ký cử tri của tiểu bang. Một số tiểu bang cũng hạn chế bỏ phiếu đối với những người bị kết án trọng tội hoặc những người mất năng lực về tinh thần.
Nhìn chung, người Mỹ sống ở nước ngoài có thể bỏ phiếu bằng lá phiếu vắng mặt. Tuy nhiên, đối với cuộc bầu cử tổng thống, công dân Hoa Kỳ cư trú tại các vùng lãnh thổ của Hoa Kỳ — bao gồm Puerto Rico, Quần đảo Virgin thuộc Hoa Kỳ, Guam, Quần đảo Bắc Mariana và Samoa thuộc Hoa Kỳ — không được bỏ phiếu.
Ai được dự đoán sẽ thắng cử?
Các cuộc thăm dò cho cuộc đua tổng thống đã bị phân chia kể từ khi hai ứng cử viên chính được đề cử tại các đại hội đảng của họ vào cuối mùa hè. Tuy nhiên, trong những tuần trước bầu cử, các cuộc thăm dò đã trở nên chặt chẽ hơn nữa. Nhiều cuộc thăm dò hiện cho thấy biên độ giữa các ứng cử viên ở tất cả bảy tiểu bang chiến địa — nơi kết quả bỏ phiếu có khả năng sẽ được xác định — nằm trong biên độ sai số của các cuộc thăm dò.
Đại cử tri đoàn hoạt động như thế nào?
Khi cử tri Hoa Kỳ bỏ phiếu bầu tổng thống, họ không bỏ phiếu trực tiếp cho ứng cử viên tổng thống của mình. Về mặt kỹ thuật, họ chọn các đại cử tri, một phần của Đại cử tri đoàn, sau đó những người này sẽ chọn tổng thống. Đại cử tri đoàn là một hệ thống theo từng tiểu bang bao gồm các đại diện hoặc đại cử tri, được phân bổ dựa trên kết quả bỏ phiếu ở mỗi tiểu bang.
Những người soạn thảo Hiến pháp Hoa Kỳ muốn một ứng cử viên tổng thống phải giành chiến thắng trong một loạt các cuộc bầu cử khu vực, chứ không chỉ là một cuộc bỏ phiếu trên toàn quốc, để tổng thống có thể đại diện tốt hơn cho các lợi ích đa dạng của đất nước. Ở tất cả các tiểu bang, ngoại trừ hai tiểu bang, tất cả các đại cử tri của tiểu bang đều bỏ phiếu cho ứng cử viên chiến thắng bất kể chiến thắng phổ thông có sít sao đến đâu.
Có 538 đại cử tri, một con số luôn không đổi. Con số đó bằng tổng số thành viên bỏ phiếu của Quốc hội Hoa Kỳ — 435 dân biểu và 100 thượng nghị sĩ, cùng 3 đại cử tri từ khu vực thủ đô Washington. Để giành được chức tổng thống, một ứng cử viên phải giành được đa số, tức là 270, phiếu đại cử tri.
Phiếu phổ thông có quan trọng không?
Người giành được chức tổng thống là người chiến thắng phiếu Đại cử tri đoàn, không phải phiếu phổ thông. Theo hệ thống của Hoa Kỳ, một ứng cử viên có thể trở thành tổng thống mà không giành được phiếu phổ thông. Đó là vì các tiểu bang chiến thắng của ứng cử viên có thể giành chiến thắng với số phiếu ít ỏi trong khi các tiểu bang thua cuộc của họ lại thua với số phiếu lớn hơn.
Điều này đã xảy ra với năm tổng thống: John Quincy Adams, Rutherford B. Hayes, Benjamin Harrison, George W. Bush và Trump vào năm 2016.
Những người chỉ trích Đại cử tri đoàn chỉ ra những trường hợp này để lập luận rằng hệ thống này không đại diện cho ý chí của quốc gia. Những người ủng hộ Đại cử tri đoàn cho biết hệ thống này bảo vệ các tiểu bang nhỏ cũng như những tiểu bang lớn về mặt địa lý nhưng dân số ít.
Phiếu bầu được kiểm như thế nào?
Hoa Kỳ không có ủy ban bầu cử trung ương — mỗi tiểu bang tự tổ chức quy trình kiểm phiếu riêng. Các viên chức địa phương và tiểu bang báo cáo kết quả bầu cử theo thời gian thực, sau đó các hãng thông tấn sử dụng kết quả đó, thường là kết hợp với các kỹ thuật thống kê, để dự đoán người chiến thắng.
Các hãng thông tấn thường “dự báo” người chiến thắng trước khi phiếu được kiểm hết và trước khi các viên chức công bố kết quả cuối cùng. Lý do là vì thường mất nhiều ngày hoặc nhiều tuần trước khi kiểm hết tất cả các lá phiếu ở nhiều khu vực và thường thì kết quả một phần là đủ để xác định người chiến thắng về mặt toán học. Tuy nhiên, khi cuộc đua diễn ra sát nút, các hãng thông tấn thường đợi đến khi có kết quả cuối cùng mới công bố.
Các kết quả đầu tiên được báo cáo sau khi các điểm bỏ phiếu chính thức đóng cửa.
Khi nào thì kết quả sẽ được biết?
Việc bỏ phiếu trực tiếp kết thúc vào tối ngày 5 tháng 11, mỗi khu vực sẽ tự ấn định thời gian đóng cửa điểm bỏ phiếu. Vì các tiểu bang có nhiều quy định khác nhau về thời điểm có thể kiểm phiếu và thời điểm có thể chấp nhận phiếu bầu qua thư, nên một số tiểu bang có thể sẽ không biết kết quả cuối cùng cho đến ngày sau cuộc bầu cử hoặc thậm chí muộn hơn. Các cuộc đua sít sao cũng có thể khiến các hãng thông tấn khó có thể “dự báo” người chiến thắng ngay sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa. Giống như năm 2020, khi phải mất vài ngày mới công bố kết quả bầu cử tổng thống, có khả năng các cuộc đua cấp quốc gia cấp cao, bao gồm cả chức tổng thống, sẽ không được biết cho đến vài ngày sau ngày 5 tháng 11.
Cuộc bầu cử được chứng nhận như thế nào?
Sau khi kiểm phiếu, phiếu được chứng nhận ở cấp địa phương và cấp tiểu bang. Sau đó, các tiểu bang sẽ cấp giấy tờ xác định các đại cử tri đại diện cho ứng cử viên giành chiến thắng ở tiểu bang. Các đại cử tri thường là những người theo đảng phái được bầu hoặc được các quan chức chính trị bổ nhiệm. Họ họp tại tiểu bang của mình vào tháng 12 để bỏ phiếu bầu tổng thống và phó tổng thống. Sau đó, Quốc hội mới, họp vào tháng 1, sẽ họp để kiểm phiếu đại cử tri và chính thức công bố người chiến thắng. Tổng thống sẽ tuyên thệ nhậm chức trong một buổi lễ nhậm chức vào ngày 20 tháng 1.
Diễn đàn